Kötü zan beslemenin hükmü nedir

Question

Kötü zan beslemenin hükmü nedir

Question

Müslümanlara Kötü zan (Su-i Zan) beslemenin hükmü

Kötü zan, bir kişi hakkında kesin bir delil veya geçerli bir sebep olmadan olumsuz düşünceler beslemek, onun hakkında kötü niyet veya yanlış şeyler düşünmektir. İslam’da kötü zan hoş karşılanmaz ve kötü ahlâk olarak değerlendirilir.

Kur’an’da kötü zanna dair:
“Ey iman edenler! Zannın birçoğundan kaçının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır…” (Hucurât Suresi, 12. Ayet)

Bu ayet, özellikle kötü zanna dayalı düşüncelerden ve insanları haksız yere suçlamaktan kaçınılması gerektiğini belirtir. Hadislerde de zan ile hareket etmenin yanlış olduğu vurgulanmıştır.

حَدَّثَنَا عَبْدُ اللَّهِ بْنُ مَسْلَمَةَ، عَنْ مَالِكٍ، عَنْ أَبِي الزِّنَادِ، عَنِ الْأَعْرَجِ، عَنْ ٤٩١٧ أَبِي هُرَيْرَةَ، أَنَّ رَسُولَ اللهِ ، قَالَ: «إِيَّاكُمْ وَالظَّنَّ فَإِنَّ الظَّنَّ أَكْذَبُ الْحَدِيثِ، وَلَا تَحَسَّسُوا وَلَا تَجَسَّسُوا

145/(4917) …Hz. Ebû Hureyre’den (rivâyet edildiğine göre) Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem şöyle buyurmuştur:

“Zanndan sakınınız. Çünkü zann, sözlerin en yalanıdır. Başkalarının (gizli) konuşmalarını dinlemeyin ve tecessüste bulunmayın”

AÇIKLAMA

Su-i zann; bir kişi hakkında aslına ermeden- kötü bir fikre sahip olmaktır. Kal-bin duygularından, özelliklerinden biridir. Ali cenâb tabî’atlarda nâdir bulunur.

Hattabî’nin açıklamasına göre sû-i zanndan maksat, hatırdan gelip geçen şeyler değil, hakikat kabul edilerek kalben tasdik edilen zanndır. Çünkü hatırdan gelip geçen şeylerin önünü almak mümkün değildir.

Böyle aslına ermeden hakîkatmiş gibi kabûl edilip kalben tasdik etmek anlamındaki zanna uyanları Allah Teala, Kur’ân-ı Kerîm’in çeşitli sûre ve âyetlerinde kötülemiş böyle bir saplantıyı mü’minlere nehy etmiştir.

Tecessüs: Bir şeyin iç yüzünü araştırmak, demektir. Asayiş ve kişilerin selâmetinin korunması, bölgelerin ve düşmanların durumunu tahkîk için yapılan teftîşler bir tarafa bırakılırsa bunun dışında bir adamın ayıplarını teftiş ve tecessüse kalkışmak çirkin bir davranıştır. Bu husus “Birbirinizin kusûrlarını araştırmayın âyetiyle yasaklanmıştır. Sevgili Peygamberimiz de: “Din kardeşinizin ayıbını araştırmayın. Eğer araştırırsanız herşeyi bilen Allah Teala da sizin ayıblarınızı evi-nizin içinde bile olsa ifşa ve sizi rüsvây eder buyurmuştur.

Tehassüs: Başkalarının sözünü gizlice dinlemektir. Bazıları tecessüs bir sırrı başkaları için dinlemektir. Tehassüs ise kendisi için dinlemektir, demiştir. Her ikisinin de aynı ma’naya geldiğini ve her ikisinin de bilinmeyen hal ve haberleri öğrenmek istemek anlamı da olduğunu söyleyenler de vardır.

Mevzû’muzu teşkil eden bu hadis-i şerîf Müslümanlar hakkında kötü zannda bulunmanın ve onların kusûrlarını araştırmanın haram olduğuna delalet etmektedir. Binåenaleyh bütünüyle sevgi, şefkat ve kardeşlik dolu bu Peygamber tavsiyelerini düşünen Müslümân, kalbinde bir hastalık, fıtratında bir eğrilik yoksa buğz ve kini taşıyamaz.

Müslümâna yakışan dîn kardeşleri için iyi fikir ve güzel düşünce beslemektir. Bilindiği gibi Müslümanlar hakkında iyi düşünceler beslemeğe “hüsn-i zann” denir. Bu güzel bir huydur. Fakat hüsn-i zann besleyeceğim diye tedbiri elden bırakmak da doğru değildir.

Kaynaklar:

351 Buhári, Vesāyā 8, Nikah 45, Feräiz 2, Edeb 57-59; Müslim, Birr 28; Tirmizi, Birr 56; Muvatta, Hüsnü’l-hulk 15; Ahmed b. Hanbel, II 245, 287, 312, 342, 470, 482, 492, 504, 517, 539.

352 Kur’ân-ı Kerim, Enâm 6/116, Yûnus 10/36, Hucurat 49/12.

353 Kur’ân-ı Kerim, Hucurat 49/12.

354 Ahmed b. Hanbel, V 279, IV 421, 424.

Sünen-i Ebû Dâvud

CEVAPLAR:

Müslümanlar hakkında kötü zan beslemek, İslam’da haram kılınmış bir davranıştır. Zira bu, toplumda fitneye, ayrılığa ve düşmanlığa yol açar. Hz. Peygamber (sallallahu aleyhi ve sellem), kötü zandan sakınmayı emretmiş ve onun yalan sözlerin en kötüsü olduğunu bildirmiştir.

Deliller:

Hadis:
Hz. Ebu Hureyre (radıyallahu anh) rivayet ediyor:

“Zanndan sakınınız. Çünkü zan, sözlerin en yalanıdır. Başkalarının (gizli) konuşmalarını dinlemeyin ve tecessüste bulunmayın.”
(Buhârî, Edeb 57; Müslim, Birr 28; Ebû Dâvud, Edeb 35)
Kur’ân-ı Kerîm:

“Ey iman edenler! Zannın çoğundan sakının. Çünkü zannın bir kısmı günahtır. Birbirinizin kusurlarını araştırmayın…”
(Hucurât 49/12)
Tecessüs ve Tehassüs Yasağı:
Başkalarının kusurlarını araştırmak (tecessüs) ve gizlice dinlemek (tehassüs) de haramdır. Allah Teâlâ, müminlerin ayıplarını araştırmamalarını emretmiş, Hz. Peygamber de:

“Din kardeşinizin ayıbını araştırmayın. Eğer araştırırsanız, Allah da sizin ayıplarınızı ifşa eder ve sizi evinizin içinde bile olsa rezil eder.”
(Ahmed b. Hanbel, V 279, IV 421, 424)

Sonuç:

Müslüman bir kimsenin din kardeşi hakkında kötü zan beslemesi, araştırmadan kötü bir kanaate varması haramdır. Bunun yerine hüsn-i zan (iyi düşünme) esastır. Ancak tedbiri elden bırakmamak da gerekir. Mümin, başkaları hakkında hayır düşünmeli, şüpheye ve fitneye sebep olacak zanlardan uzak durmalıdır.

Dini Sitelerimiz

BENZER KONULAR:

çözüldü 1

Hadis 4 ay 2025-02-25T19:49:26+03:00 2025-02-25T19:49:26+03:00 1 Son Cevaplar 12 görüntüleme

1

Dini Soru Cevap

Her soru cevap verilmeye değerdir, yeter ki aynı konu bize sorulmuş olmasın ve kurallara uygun sorulsun. Lütfen soru yollamadan önce aynı konu var mı diye \\\\"ARAMA\" yapınız. Konu altına yazılan sorulara öncelik tanıyoruz.. Bilginize

Takip Et

Answer ( 1 )

Cevapla

Önceki Soru

Sonraki soru

Muhammed Samir · Accepted Answer · 2025-02-26T22:34:05+03:00

Kötü zan beslemek, İslam ahlakında genellikle olumsuz bir davranış olarak kabul edilir. Kötü zan, bir kişinin başkaları hakkında olumsuz düşünceler taşıması, onların niyetlerini ve hareketlerini kötüye yormasıdır. İslam’da bu tür bir düşünce tarzı, hem bireyler arasında güvensizlik yaratabilir hem de insanların birbirlerine karşı yanlış bir şekilde hüküm vermesine neden olabilir.

Kur’an-ı Kerim’de ve hadislerde, kötü zandan kaçınılması gerektiği açıkça vurgulanmıştır. Örneğin, Kur’an’da şöyle buyurulur:

“Zandan çok sakının. Çünkü zan, kulun yapacağı en büyük günahlardan biridir.” (Hucurat, 49:12)

Hadislerde de kötü zan ve dedikoduya karşı uyarılar bulunur. Peygamber Efendimiz (s.a.v), kötü zan beslemenin zararlı olduğuna dikkat çekmiş, insanların birbirlerine karşı olumlu düşünmeleri gerektiğini ifade etmiştir.

Buna göre, İslam ahlakına göre kötü zan beslemenin hükmü, genellikle haram ya da hoş karşılanmayan bir davranış olarak değerlendirilir. Müslümanların, başkalarının niyetlerini en iyi şekilde değerlendirmeleri ve yanlış anlamalardan kaçınmaları, aynı zamanda başkalarına zarar vermemeleri esastır.

Kayıt Ol

Oturum aç

Şifremi Unuttum

Kötü zan beslemenin hükmü nedir