Lafza-i Celâl nedir, harfleri nelerdir?

Lafza-yı celâl

“Kelime” anlamına gelen lafza (lafz) ile “azamet ve yücelik” mânasındaki celâlden oluşan bu terkip (lafzü’l-celâle, lafzatülcelale: لفظة الجلالة( “azamet ve yüceliği ifade eden kelime” demektir ve yalnız Allah ismi anlamında kullanılır.

Kur’ân-ı Kerim’de beşi “Allâhümme” şeklinde olmak üzere binlerce defa zikredilen Allah lafzının kelime türü olarak isim veya sıfat olduğu, bir kökten türeyip türemediği, türemişse kökünün ne olabileceği hususunda çeşitli görüşler ileri sürülmüştür (bk. Allah). Tasavvuf ehlince Allah’ı anmanın ve O’na yakın olmanın en veciz ifadesi olarak kabul edilen hüve (hû) zamiri doğrudan doğruya Allah’ın zatını, dolayısıyla bütün vasıflarını ihtiva eden lafza-yı celâli simgeler. İsm-i âzam ile ilgili görüşlerden biri de bunun Allah lafzı olduğu yönündedir (bk. hû; ism-i a’zam).

CEVAP:

Aşağıda verdiğiniz metni daha akademik bir makale formatında düzenledim. İsterseniz bunu genişletip kaynaklarıyla zenginleştirebiliriz:

Lafza-yı Celâl: Anlamı, Kökeni ve Tasavvufi Yorumları

1. Kavramsal Çerçeve

Lafza-yı celâl (لفظة الجلالة), “kelime” anlamına gelen lafza (lafz) ve “azamet, büyüklük” mânasındaki celâl kelimelerinin birleşiminden oluşan bir terkiptir. Sözlük anlamı itibarıyla “azamet ve yüceliği ifade eden kelime” demektir ve İslâm geleneğinde yalnızca “Allah” lafzı için kullanılmaktadır. Bu yönüyle lafza-yı celâl, Allah’ın isimleri arasında özel ve eşsiz bir yere sahiptir.

2. Kur’ân’da Kullanımı ve Dilbilimsel Tartışmalar

Kur’ân-ı Kerîm’de “Allah” lafzı, beş yerde “Allâhümme” şeklinde olmak üzere binlerce kez geçmektedir. Bu lafzın isim mi yoksa sıfat mı olduğu, bir kökten türeyip türemediği ve hangi kökten geldiği gibi konular klasik dilciler arasında tartışma konusu olmuştur. Bazı görüşlere göre bu lafız türememiştir (cemid), bazılarına göre ise ilâh (ilah) kelimesinden türemiştir.

Râgıb el-İsfahânî, el-Müfredât adlı eserinde “Allah” lafzının kökünün “elih” fiili olduğunu, bu fiilin ise “ibadet etmek” ve “korunmak” anlamlarına geldiğini ifade eder. Bu da Allah lafzının “kulluk edilen, sığınılan yüce varlık” anlamını taşıdığını ortaya koyar.

3. Tasavvufta Lafza-yı Celâl

Tasavvuf düşüncesinde lafza-yı celâl yalnızca bir isim değil, aynı zamanda zikrin özüdür. Tasavvuf ehlince Allah’ı anmanın ve O’na yakın olmanın en veciz ifadesi olarak “hüve” (هُوَ) zamiri kabul edilir. Bu zamir, doğrudan Allah’ın zatını temsil eder ve O’nun tüm sıfatlarını içinde barındırdığına inanılır.

Özellikle halvetî ve nakşî gibi tarikatlarda zikir meşkinde “lafza-i celâl zikri” (Allah, Allah, Allah…) yapılır ve bu zikir, kalpte Allah’ın varlığı ve birliği ile bütünleşmeyi hedefler. Bu bağlamda hüve zamiri de lafza-yı celâlin bir simgesi olarak kabul edilir.

4. İsm-i Âzam ile İlişkisi

İslam geleneğinde Allah’ın en büyük ismi anlamındaki İsm-i Âzam hakkında çeşitli rivayetler ve görüşler mevcuttur. Bu isim bazı rivayetlerde “Ya Hayy, Ya Kayyûm” gibi ifadelerle özdeşleştirilmişse de, birçok âlim ve mutasavvıf, İsm-i Âzam’ın bizzat Allah lafzı olduğunu kabul etmiştir. Çünkü bu isim, Allah Teâlâ’nın bütün sıfatlarını ve isimlerini kapsayan bir muhtevaya sahiptir.

Kaynakça:

• Râgıb el-İsfahânî, el-Müfredât fî Garîbi’l-Kur’ân

• Elmalılı Hamdi Yazır, Hak Dini Kur’an Dili

• TDV İslâm Ansiklopedisi, “Allah” ve “Lafza-yı Celâl” maddeleri

• İmam Gazâlî, el-Maksadü’l-Esnâ fî Şerhi Esmâillâhi’l-Hüsnâ

İstersen bu makaleyi daha da genişletebilir, özellikle Kur’an’da geçen Allah lafzının sayısı, hangi ayetlerde geçtiği gibi teknik detaylara da inebiliriz. Devam etmek ister misin?

Dini Siteler

Lafza-yı Celâl: Allah’ın İsminin Azamet ve Yüceliği

Tanım ve Köken:
“Lafza-yı celâl”, Arapça lafz (kelime) ve celâl (azamet, yücelik) kelimelerinden oluşan bir tamlama olup “yücelik ifade eden kelime” anlamına gelir. Özel olarak Allah’ın ismi (ism-i zât) için kullanılır ve İslami literatürde lafzatullah, lafzü’l-celâle (لفظة الجلالة) gibi ifadelerle de anılır.

Kur’an’da ve Dilbilimsel Tartışmalar

• Kullanım Sıklığı: Kur’an-ı Kerim’de 2.700’den fazla geçer; beş yerde (“Allâhümme” şeklinde) dua formundadır (ör. Âl-i İmrân 3:26).
• Kelime Türü Tartışmaları:
  • İsim mi, Sıfat mı? Çoğunlukla özel isim (âlem) kabul edilir; zira Allah’a has bir lafızdır ve başka varlıklar için kullanılmaz.
  • Türemiş mi? Bazı dilbilimciler el-ilâh (tanrı) kelimesinden türediğini (harf-i tarif ve ses düşmesiyle Allah olduğunu) savunurken, diğerleri ebedî ve köksüz olduğunu söyler.

Tasavvuf ve İnançtaki Yeri

• Hû Zamiri: Sufiler, Hû (O) zamirini lafza-yı celâlin özü sayar; zira doğrudan Zât-ı İlâhî’yi işaret eder.
• İsm-i Âzam: Bir görüşe göre, Allah ismi en büyük isim (ism-i âzam)dır; zira diğer esmâ bu ismin manalarını taşır.

Özet

Lafza-yı celâl, yalnızca Allah’a mahsus bir isim olup O’nun birliğini, yüceliğini ve eşsizliğini vurgular. Dilbilimsel kökeni tartışmalı olsa da, İslam inancında tevhidin merkezinde yer alır.

Kaynak: TDV İslâm Ansiklopedisi, “Allah” ve “Hû” maddeleri.

BENZER KONULAR:

• “İsm-i Celal” ve “Lafza-i Celal” ne demektir?
• Allah cc ne demektir? Celle Celaluhu ifadesinin anlamı nedir
• Lafzatullah nedir nasıl okunur? Örneklerle
• Allah kelimesinin kökeni, sözlük ve terim anlamı
• Zikir Türkçe Yapılır mı ?
• Tümünü görüntüle.
• Dini soru sor cevap al
• Dini soru sor cevap al Sitesi Hakkında Bilgi
• Dini soru sor cevap al “Site Kuralları”
• Dini sorulara hocalar neden farklı cevap veriyorlar
• Dini Soru Sor Hocalar Cevaplıyor
• Tümünü görüntüle.