Allah isminin kökeni, sözlük ve terim anlamı

ALLAH KELİMESİNİN LÜGAT VE TERİM MANASI

Allah, bütün ilâhî isimleri içeren ve mevcûdiyeti kendinden olan zâtın özel ismidir. Bu isim, yüce yaratıcının isimleri içerisinde içerik açısından en genel, kullanım açısından ise en özel olanıdır. Diğer bütün ilâhî isimlerin hepsi delâlet ettikleri mana ile bu isme isnâd edilirler. Böylece “Allah” ismi, diğer tüm ilâhî isimlerin muhtevâsını kendisinde toplar ve onların mevsûfu olur.

‘Allah’ kelimesinin herhangi bir kökten türemiş olmayıp sözlük mânası taşımadığı ve gerçek mabudun özel adını teşkil ettiği yahut sözlükte bir anlamı olsa bile gerçek mabuda ad olunca bu anlamı kaybettiği genellikle benimsenmek tedir. Bununla birlikte onun çeşitli köklerden türemiş olabileceğini söyleyenler de vardır. Bunu savunan âlimlere göre; ilah kelimesinden türemiş olup başına harf-i ta’rif getirilmiş, bir taraftan el-ilâh şeklinde dildeki yerini almışken diğer taraftan kullanım sırasında dile kolaylık sağlamak maksadıyla asıl kelimenin hemzesi kaldırılmış, lâmlar birleştirilmiş (idgam) ve azamet ifade eden kalın bir ses verilerek Allah tarzında okunmuştur. İlâh kelimesi ise “kulluk etmek” mânasındaki elehe-ye’lehu veya “hayret ve şaşkınlık içinde kalmak, gönülden bağlanıp sığınmak” anlamındaki elihe-ye’lehu ve velihe-yevlehu kökünden ism-i mef’ul mânasında bir masdar olup “tapınılan, yüceliğinin karşısında hayrete düşülen, gönülden bağlanılıp sığınılan” manalarını ifade eder.

Allah kelimesinin eril ya da dişilliğinin bulunmayışı, tesniye ve çoğul kipinin kullanılmayışı, tenvini kabul etmemesi, müterâdifinin olmaması gibi özellikleri de göz önünde bulundurulduğunda eşsiz, benzersiz bir isimdir. Böylece Allah ismi bütün kemål sıfatları kendisinde toplayan esas kavram hâline gelmiş ve zâtı ilâhîyi tanıtmak ve hakikatine işaret etmek için bu ismin söylenmesi yeterli olmuştur. Allah’tan başka varlıklara delâlet etmeyen bu ismin; bütün isimlerden daha hususî bir özellik arz etmesi, ilâhî isimlere ait manaların hepsine Şâmil olması ve diğer isimlerin bu isme izafe edilmesi gibi deliller ileri sürülerek birçok âlim tarafından “ism-i a’zâm” olarak da kabul edilmiştir.

İslâm bilginleri Allah has isminin tarifini şu şekilde yapmışlardır: Allah; Kâinatın ve kâinatta bulunan tüm varlıkların yaratıcısı, koruyucusu olan tek varlık, ibâdet edilmeye lâyık tek Rab, Mevlâ, Hüda’ya ait özel isimdir. Allah; En yüce varlık olarak inanılan, bütün kemâl sıfatları şahsında bulunduran ve her türlü noksan sifat lardan uzak olan gerçek Ma’buddur. Bu isim, İslâmî naslarda bu tarifin özetlediği bir kavram hâline gelmiş, gerçek mabûdun ve tek yaratıcının özel ismi olmuştur. Allah ismi, bütün ilâhî isim ve sıfatları kendisinde toplayan özel bir isimdir. Bu isme İsm-i Câmî de denir. Lafza-i Celâl olarak da anılan Allah ismi Kur’an’da 2697 kez geçmektedir. Buna açık ve gizli zamirlerle kullanımı da ilave edersek bu rakam 6000’i bulur.

Allah; kendi iradesiyle evreni yoktan var eden, ona belli bir düzen veren, gökleri ve yerleri ve bunlarda en küçüğünden en büyüğüne kadar canlıları yaratan, onlara hayat ve rızık veren, öldüren-dirilten, dilediğini dilediği şekilde idare ve tasarrufu altında bulunduran, varlığı bir başka etkenle değil, kendinden olan, her şeyi bilen, gören, işiten, yarattıklarında en ufak bir çarpıklık ve dengesizlik bulunmayan, her şeye gücü yeten, bütün mülkün gerçek sahibi, emir ve hüküm koymaya tek yetkili; övülmeye, itaat edilmeye, şükredilmeye gerçek lâyık, bir benzeri daha bulunmayan, bütün varlıkların, güneşin, ayın, gök ve yer cisimlerinin itirazsız itaat ettiği, boyun eğdiği, ismini ululadığı, ibâdet edilmeye lâyık Hak mabûddur. Allah, mabüd olduğu için Allah değil, Allah olduğu için mabûddur. Onun İlâh oluşu, ibâdete lâyık oluşu, bir başka sebepten değil; kendi ‘zat’ının yüceliğindendir.
İnsanlar zaman zaman putlara, ateşe, güneşe, yıldızlara, milli kahraman lara veya hakkında korku ve ümit besledikleri herhangi bir şeye tapınmışlar; bu hâlleriyle de onları ilâh ve mabûd edinmişler, bilâhare bunlardan cayarak, onları tanımaz ve tapınmaz olmuşlardır. O zaman da daha evvel mabudlaştırdıkları varlıkların mabudluk vasıfları yok olur. Hülasa Allah’ın dışındakiler ancak insanların mabudlaştırmalarıyla mabûd telâkki edilebildikleri hâlde Allah, bütün beşer ona inansa da, inanmasa da; ibadet etse de etmese de o, zatıyla Allah olduğu için ibâdete lâyıktır. Beşerin inkârı onu Allah olmaktan uzaklaştıramaz.

Kaynak: Bütün Yönleriyle İslâm Akâidi

Allah ismi nereden gelir

BENZER KONULAR:

• Sınavda Allah ismini çizmek günah mıdır
• Allah ismini ve besmeleyi soyunma odasına asmak caiz mi
• Rüyada Allah ismini görmek
• Kürçede Allah ismi yerine “xwede” demek
• Allah ismi nereden gelir
• Tümünü görüntüle.