Sözlükte “İslâm büyüğü” anlamına gelen Şeyhu’l-İslâm; Osmanlı İmparatorluğunda fetva işlerine bakan, protokolde padişah ve başbakandan sonra gelen en büyük görevliye verilen unvandır. Önceleri müftülere Şeyhu’l-İslâm denilmekle birlikte 1425 yılına doğru ülkenin en büyük müftüsüne bu unvan verilmeye başlanmıştır. Şeyhu’l-İslâmlık, ilmiyye sınıfının en yüksek makamı idi. Osmanlı Devletinde 175 Şeyhu’l-İslâm görev yapmıştır. İlki Molla Şemseddin Fenârî (1424-1431) sonuncusu ise Medenî Mehmet Nuri Efendi’dir (26/09/1920-04/11/1922). Cumhuriyet döneminde 1920’de Şer’iyye Vekâleti kurulması ile Şeyhu’l-İslâm’lık kurumuna son verilmiştir. Şer’iyye vekâleti de kaldırılmış yerine 03/03/1924’te Diyanet İşleri Başkanlığı kurulmuştur.Kazaskerliğin ihdasına kadar kadı ve müderrisler Şeyhu’l-İslâmlar tarafından teklif edilir, başbakan ve padişahın onayı ile, müftüler ise doğrudan Şeyhu’l-İslâm tarafından atanırdı. Önceleri eğitim ve adalet işlerine de Şeyhu’l-İslâmlar bakardı.

Şeyhu’l-İslâmlar genellikle Rumeli Kazaskerleri arasından seçilip padişahlar tarafından atanırdı. Padişahlar, Şeyhu’l-İslâmı ayakta karşılarlardı.
Diyanet dini kavramlar sözlüğü