Paylaş
Şafi mezhebine göre müsabaka ve münadala
Question
S. 1. Müsabaka nedir?
C. 1. Müsabaka sözlükte, başkasının önüne geçmek demektir. Şer’i istılahta ise: İki veya daha fazla kişinin, at ve deve gibi vurup kaçabilen hayvanlarla (cansız yürüyebilen varlıklarla) yarışmasıdır. Ancak yarış araçları (hayvanları) aynı cinsten olmalıdır.
S. 2. Müsabakanın şartları nelerdir?
C. 2. Müsabakanın şartları:
1. Müsabaka savaşa hazırlık (tatbikat) amaçlı olmalıdır, dolayısıyla kadınlar için olmaz.
2.Başlangıç ve bitiş noktası bilinmelidir.
3.Kazanan için ödül konulmalıdır
4. Her birinin öne geçmesi mümkün olmalı, vacip veya memnun olmamalıdır.
5. Hayvanlar aynı olmalıdır, at ile deve arasında müsabaka olmaz.
6. Ödül belli olmalıdır.
7. Yarışmacılar hayvanları üzerinde yarışmalılar, başkalarını gördermeleri sahih olmaz.
S. 3. İki yarışmacının ortaya ödül koyması caiz mi?
C. 3. Hayır, caiz değil, ancak aralarına bir denk muhallil (üçüncu bn kişi) alırlar ve aşağıdaki şekillerde olduğu gibi caiz olur:
1.İki yarışmacıdan kim kazanırsa ortaya koydukları ödülü alır ve muhallil bir şey borçlanmaz.
2.Eğer muhallil kazanırsa ödülü alır.
3.Üçü birlikte çıkarlarsa kimse bir şey almaz.
4.İki yarışmacı birlikte çıkıp muhallil kazanamazsa yine kimse ödülü alamaz.
S. 4. Mübadele nedir ve şartları nelerdir?
C. 4. Mübadele sözlükte, ok veya silahla yapılan yanışmadır.
Istilahta ise: Belli şartlarda iki veya daha fazla kişinin, bir ödül üzere,
kimin daha iyi silah kullandığı ve hedefi tutturduğunu görmek için yapılan varıştır. Şartları ise müsabaka şartlarıyla birlikte mücadele şeklinin de belli olmasına riayet edilmelidir.
S. 5. Lehv (eğlence) nedir ve sınıfları nelerdir?
C. 5. Lehv: Sabit bir hakikati olmayan rahatsız edici unsurlar, efkår gibi insanı meşgul eden her şeydir. Oyun, komedi, gece muhabbeti, müzik v.b.
Lehvin sınıfları: Lehv ya bir kar veya zarar vermeden, fikri düşünceyi meşgul edip ciddiyeti engeller ve öyle biter veya bununla birlikte ruhta bir yan etki de bırakır. Örneğin seviyesiz davranışlara alışmak veya hayat so rumluluklarını yerine getirmekten ya da mühim işlerden alıkoymak gibi. Ya da faydalı bir etki yapar, mesela bazı hayır işlerine alıştırma veya zorlukla hafifletme gibi ruhta faydalı bir tesir bırakabilir. Bu açıklamamıza göre lehv üç sınıfa ayrılır:
1. Hayatta zararlı veya faydalı hiçbir etki bırakmayan tür: Şaka ve komedi meclisleri v.b faydasız şeylere dalmak gibi, bu şeyler yararsız, vakit harcamak olup hükmü mekruhtur.
2.Ruh ve toplumda yan etkiler bırakan tür: Yukarıdaki örnek bu nun için de geçerlidir. Eğer komedi ve şaka türü durumlara da lıp sorumluluklar veya farz ibadetler kaçırılıyorsa veya bu du rumlar hayat maişetine engel oluyorsa haram olur. Aynı şekilde çalgılı müzik veya kadın erkek karışımı ya da yalan ve ahlaka aykırı şeyler gibi kötü bir hal içerirse yine haram olur.
3.Ruh ve topluma yarar sağlayan tür: Bu kısım mubahtır, hatta verdiği yarara göre bazen müstehap derecesine de ulaşabilir. Yukarda geçirdiğimiz atış, müsabaka ve savaşa yarar sağlayan cak oyunlar gibi insani açısına itibar edilecek şeyler buna örnek gösterilebilir.
Kolay Şafi fıkhı
itisam yayınları
Answer ( 1 )
Şafiî mezhebine göre müsabaka (yarışma) ve münazara (tartışma, bilimsel münazara) belirli şartlara göre değerlendirilir.
1. Müsabaka (Yarışma)
Şafiî mezhebinde müsabaka, özellikle atıcılık, binicilik ve savaş eğitimi gibi alanlarda teşvik edilmiştir. Müsabakalar genel olarak caiz olmakla birlikte, bazı şartlara tabi tutulur:
Helal ve meşru bir amaç taşımalı: Yarışmanın amacı insanları faydalı bir alana yönlendirmek olmalıdır.
Kumar içermemeli: Eğer yarışmada taraflar bahis koyuyorsa, bu haramdır. Ancak yarışan taraflardan biri dışındaki bir üçüncü kişi ödül koyarsa (örneğin devlet veya bir sponsor), bu caizdir.
İslam’a uygun olmalı: Şeriata aykırı faaliyetler içermemelidir (örneğin haram yiyecek-içecek içeren yarışmalar, çıplaklık içeren yarışmalar vb.).
Özellikle okçuluk, at binme ve savaş eğitimi yarışmaları İslam’da teşvik edilmiştir. Hadislerde de bu tür müsabakaların caiz olduğu bildirilmiştir.
2. Münazara (Tartışma)
Şafiî mezhebine göre münazara, özellikle ilim için yapılan tartışmalar anlamında önemlidir ve teşvik edilmiştir. Ancak bazı şartlara uyulmalıdır:
Hak ve doğruyu bulma amacı taşımalı: Münazaranın amacı, karşı tarafı küçük düşürmek veya kendini üstün göstermek olmamalıdır.
Edepli ve saygılı olmalı: Tartışmalar hakaret, kötü söz veya kavga içermemelidir.
İlim ehli tarafından yapılmalı: Bilgi sahibi olmayan kişilerin gereksiz tartışmalara girmesi uygun görülmez.
Fitneye sebep olmamalı: Müslümanlar arasında düşmanlığa veya bölünmeye yol açacak konuların gereksiz yere tartışılması hoş karşılanmaz.
İmam Şafiî’nin şu sözü meşhurdur:
“Gönlüm ister ki, benimle münazara eden kişi hakikati bulsun ve Allah’ın yardımıyla doğruyu görsün. Bana değil, ona nasip olsun.”
Bu söz, Şafiî mezhebinde ilmi tartışmaların kibir veya üstünlük kurma amacı taşımaması gerektiğini gösterir.
Sonuç
Şafiî mezhebinde hem müsabaka hem de münazara belirli şartlara uyulduğu sürece caizdir.
Yarışmalar eğitim ve fayda amaçlı olmalı, kumar içermemelidir.
Münazaralar ilim için yapılmalı, edepli ve saygılı olmalıdır.
Siz özel olarak bir müsabaka veya münazara türü hakkında mı bilgi almak istiyorsunuz?