Çocuğunu öldüren babaya neden kısas uygulanmaz?

Cumhûra (Şâfiî, Hanbeli, Hanefi) göre, oğlunu öldüren babaya, kısas yapılmaz. Zira Resûlullah (s.a.v.), “Oğlunu öldüren babaya, kısâs yapılmaz.” buyurdu.

Cessâs, bu hususta, “Resûlullah’ın (s.a.v.) “Oğlunu öldüren babaya, kısâs yapılmaz” hadisi meşhurdur. Sahâbîlerden hiç biri, Hz. Ömer’in (r.a) bu hadisle ilgili uygulamasına muhalefet etmemiştir. O’nun bu icrâsı, hadîsi mânen mütevâtir kılmaktadır” der.

İmâm Mâlik (rh.a.) ise “Bir baba, oğlunu işkence yaparak kasten öldürürse kısâs yapılır” demektedir.

Kurtubi de bununla ilgili olarak şöyle diyor: “Maliki mezhebi içeresinde bu hususta hiçbir görüş ayrılığı yoktur. Bir baba, oğlunu kasten -işkence yaparak, keserek, bir yere hapsederek, ölüme terk ederek öldürürse kısas yapılır. Yalnız öldürmek kastı ile değil, terbiye için döverken ölürse kısas yapılmaz, babadan diyet alınır.”

Cumhûrun görüşü, delil aldıkları hadise istinaden daha tercih edilir. Çünkü babadaki evlatlık şefkati, onu kasten öldürmeye mânidir. Eğer oğul, babayı öldürürse oğul kısas yapılır. Fahrü’l-İslâm eş-Şâşî, “Baba, evlâdın varlık sebebidir. Evlat, varlık sebebi babanın nasıl yokluk sebebi olabilir?” der.

Bir toplum, bir adamı öldürürse o toplumun tümü kısâs yapılır mı?

Fakihler, bir insanın öldürülmesine, bütün fertler katılırsa o top

luluğun tamamına kısâs yapılıp yapılmayacağı hususunda ihtilâfa düşerek iki görüşe ayrılmışlardır. Cumhûra (dört mezheb âlimlerine) göre, bir adamı öldüren bir topluluğun tüm fertleri kısâs yapılır.

Zâhirî mezhebi âlimleri ile İmâmHanbel’den (ha) gelen bir rivâyete göre ise bir adamı öldüren bir toplumun, bütün fertleri öldürülmez.

Zâhirîlerin delilleri

a) “… Maktûller hakkında size kısâs yazıldı (farz kılındı)…” âyeti, eşitliği ve misillemeyi şart kılmıştır. Hâlbuki fertle toplum arasın da eşitlik olmaz.

b) “Biz onda (Tevrat’ta) onların üzerine (şunu da) yazdık. Cana can, göze göz, buruna burun, kulağa kulak, dişe diş (karşılıktır)…” (Maide: 45) âyetinde, bir insan, bir insan karşılığıdır. Birçok insanın, bir insan karşılığı olması düşünülemez. Zira birkaç adam, bir adam karşılı ğıkısâs yapılırsa âyetinnassinamuhâlefet edilmiş olur.

Cumhûrun delilleri

a) Hz. Ömer (r.a.) zamanında San’a kentinde bir genç, 7 kişi tara fından öldürüldü. 7 kişiye de kısâs yaptıran Hz. Ömer, daha sonra, “Bu gencin öldürülmesine San’â kenti insanları iştirak etseydi, tümünü kısâs yaptırırdım” buyurdu.

İbn Kesir’e göre, Hz. Ömer tarafından verilen bu hükme, herhangi bir sahabî tarafından itiraz edildiği bilinmemektedir. Buna muhalefet edilmemesi de icmâ’dır.

b) Resûlullah’tan (s.a.v.) rivâyet edilen, “Eğer mü’min kanının dökülmesine yer ve gök ehli iştirak ederse Allah (cc) tümünü ateşte yüzüstü yakar.” hadisidir.
Cumhûra göre bir adamın öldürülmesine iştirak eden topluluğun tümünün cezâ görmesi muhakkaktır. Ahirette verilecek cezáda ortak oldukları gibi, dünyada verilecek cezâda -ki kısâstir-da ortaktırlar. c) Allah (c.c.), kısâsı hayatın korunması için vaz’etmiştir. “Ey sâlim akıl sahipleri! Kısâsta sizin için (umumi) bir hayat vardır…” âyeti de bunu bildirmektedir. İnsanlar, bir topluluğun bir adam için öldürül meyeceğini bilselerdi, düşmanlarını öldürmek için birbirlerine yardım ederlerdi. O zaman halkın kanı zâyi olduğu gibi, fitne ve fesadın yeryüzüne yayılmasına vesile olunurdu.

İbnü’l-Arabî bu hususta şöyle der: “Âlimlerimiz (Hanefî, Şâfiî ve Mâliki) “… Maktuller hakkında size kısâs yazıldı (farz edildi)…” âyeti ile delil getiren Ahmed b. Hanbel’in (rh.a.), “Bir topl bir kişi için öl dürülmez. Çünkü Allah (cc) kısâsta eşitliği şart kılmıştır. Hâlbuki fert ile topluluk arasında kısâs için eşitlik olmaz” görüşüne karşı, “Genel kâidelere uymak, lafızlara uymaktan daha hayırlıdır. Adam öldüren bir topluluk, öldürülmeyeceklerini bilirlerse düşmanlarını öldürmek için birbirlerine yardım eder ve arzularına kavuşurlardı. Bu ise İslâm’ın ya sakladığı fitnenin yeryüzüne yayılmasına vesile olurdu. Kısâstanmak sat, adam öldüreni öldürmektir. Câhiliye devrinde Arablar, bir adam larına karşılık, çok zaman yüz kişi öldürür ve bununla da öğünürlerdi. Allah (c.c.) ise eşitlik ve adaletle emretmiştir. Bu eşitlik ve adalet ise adam öldüreni kısâs yapmakla olur. Kısâs edilen kimse, bir veya daha çok ola bilir.” diye cevap verirler.”

Kaynak: Ahkam tefsiri

BENZER KONULAR:

• Kısas ne demektir kısaca bilgi
• İslamda kısas – öldürmek
• Kısasu’l- Kuran ne demek? Kısaca
• Kısas Nedir? Kısaca
• Maliki Mezhebine göre kısas
• Tümünü görüntüle.