Yüzmek, akmak, gitmek, bir işi bitirmek, geçimi için çalışıp çabalamak, koşuşturmak, uyumak, sakınmak, dinlemek, yeri kazmak ve çok söz söylemek anlamlarındaki “s-b-h” kökünden türeyen tesbih kavramı, din ıstılahı olarak; “Sübhanallah” (Allah’ı noksan sıfatlardan tenzih ederim) demek ve namaz kılmak” (Tâ-hâ, 20/130; Rûm, 30/17) anlamına gelir. Arap dilinde tesbih; bir şeyi tazim ederek kötülüklerden ve noksanlıklardan tenzih etmek demektir.”Sübhanallah”, eş ve çocuk isnadı, zulüm, âcizlik, ortağı bulunma vb. ilahlıkla bağdaşmayan her türlü noksan sıfatlardan Allah’ı tenzih ederim, demektir.

Kur’ân’da bu kavram çeşitli formlarda 92 âyette kullanılmış ve bu kavramla bütün meleklerin (A’râf, 7/206), müminlerin (Secde, 32/15), akıllı insanların (Âl-i İmrân 3/191), göklerde ve yerde bulunan her şeyin (İsrâ, 17/44) Allah’ı tesbihleri söz konusu edilmiştir.

İnsanların tesbihi gibi meleklerin tesbihi de, sübhanallah diyerek Allah’ı takdis ve tenzih etmek (Müslim, Zikir, 84) ve namaz kılmaktır (Taberî, I, 1/211).

Tesbih kavramı, Kur’ân’da “Sübhanallah”, “sübhaneke”, “sübhanehu”, “sübhane Rabb’î”, “sübhane Rabb’ina”, “sübhanellezî..”, ifadeleri ile; Allah’tan başka ilahları (Tevbe, 9/3, Enbiyâ, 21/22), Allah’a çocuk isnadını (Bakara, 2/116; Yûnus, 10/68), Allah ile cinler arasında soy birliği iddiasını (En’âm, 6/100; Saffât, 37/160), Hristiyanların İsa (a)’ı ve rahiplerini, Yahûdîlerin hahamlarını Allah’tan ayrı rab kabul etmelerini reddetmek (Tevbe, 7/31), maddî ve manevî nimetler karşısında Allah’a şükretmek ve O’nu yüceltmek için (Zuhrûf, 43/13); söylenmeyecek, yapılmayacak ve olmayacak bir söz, iş ve isnat karşısında “hâşâ”, “hayır” anlamında `reddetme ifadesi’ (Mâide, 5/116; İsrâ,17/90-93) ve dua cümlesi olarak (Tevbe, 9/10) kullanılmıştır.
Bir çok âyette Allah’ın tesbih edilmesi emredilmiştir (Ahzâb, 33/42)

Diyanet dini kavramlar sözlüğü