Tefsir ne demektir? Kısaca tefsir hakkında bilgi

Tefsir nedir tefsire niçin ihtiyaç duyulmuştur? sorusuna cevap bulacaksınız.

Kur’ân’ın anlam ve hükümlerini inceleyip yorumlayan bilim dalı; bu alanda yazılmış eserlerin ortakadı “Tefsir” sözlükte, açıklamak, keşfetmek, örtülü ve kapalı bir şeyi açığa çıkarmak, açmak, aydınlatmak gibi anlamlara gelir. “Tefsir ilmi” ise Kur’ân’ın anlam ve hüküm­lerini inceleyip yorumlayan ilmi disiplini ifade eder.

Kur’ân-ı Kerîm, anlaşılmak ve uygulan­mak için gönderilmiştir. Nitekim bir âyette meâlen şöyle buyurulur: “Bu Kur’ân, çok mübarek bir kitaptır. Onu sana indirdik ki, âyetlerini düşünsünler ve akl-ı selim sahip­leri öğüt alsınlar” (Sâd 38/29).

Kur’ân âyetlerinin manasını açıklayıp yo­rumlayan bilginlere “müfessir” denir. Mü-fessirin, başta Kur’ân ve hadisler olmak üzere, bütün islâmî ilimleri, Arap dili ve edebiyatını çok iyi bilmesi, bunun yanında diğer bilimlere dair asgari bir kültür seviye­sine erişmiş olması gerekir. Bir bilim dalı ile (meselâ astronomi ile) ilgili âyetlerin yo­rumunu üstlenecek kimsenin ise bu dalda yeterli ölçüde bilgi sahibi olması, yorumun sağlıklı ve isabetli olması açısından Önem taşır.

Kur’ân’ın ilk ve en yetkili müfessiri Hz. Peygamber’dir. Bu yetki ona Allah tarafın­dan verilmiştir (en-Nahl 16/44; el-Haşr 59/7).

Peygamberimiz, kendisine verilen bu yetki ile ve yine vahye dayalı olarak, Kur’ân’daki kısa ve kapalı hükümleri açıklamış ve ona ek hükümler koymuştur. Meselâ namaz vakitlerini, namazın nasıl kılınacağını, ze­kâtın miktarını, haccın yapılış şeklini vs. kapalı hükümleri açıklamıştır.

Hz. Peygamber’den sonra, Kur’ân’ı tefsir etmeye en ehil olanlar, ashâb-ı kirâmdır. Çünkü onlar, âyetlerin iniş sebeplerini ve Peygamberimizin söz ve davranışlarını en iyi bilen kimselerdir. Ashâb arasında tefsir alanında ün kazananlar: Abdullah b. Abbas, Abdullah b. Mes’ûd, Übeyy b. Kâ’b, Ali b. Ebî Tâlib, Ebû Mûsâ el-Eş’arî, Zeyd b. Sabit ve Abdullah b. ez-Zübeyr’dir.

Onlardan sonra, Kur’ân’ı tefsir etmeye en yetkili kişiler olarak da tabiîler gelir. Çünkü onlar sahabeyi görmüş ve kendile­rinden ilim ve feyz almış kişilerdir. Bunlar arasında tefsirde söz sahibi olanlardan bazıları şunlardır: Mekke’de Said b. Cübeyr {95/714), Mücâhid {103/721), İkrime (105/723); Medine’de Ebu’l-Âliye (90/708), Muhammed b. Kâ’b (218/736} ve Zeyd b. Eşlem {136/753); Kûfe’de Alkame b. Kays (62/682), İbrahim en-Nehaî {95/714) ve Hasan el-Basrî (110/728).

İslâmiyet’in ilk yıllarından itibaren, Kur’ân’ın doğru bir şekilde anlaşılmasına büyük önem verilmiştir. Kur’ân tefsiriyle ilgili olarak Peygamberimizden ve ashap­tan toplanan bilgiler, müslüman bilginler tarafından kitaplara kaydedilmiş, daha sonraki yıllarda da, bu bilgilerden yararlanı­larak pek çok tefsir kitabı yazılmıştır.

TEFSİR ÇEŞİTLERİ

İslâm tarihi boyunca yazılan tefsirler iki grupta toplanır:

a- Rivayet tefsiri:

Kur’ân’ın bazı âyetlerinin, yine onun baş­ka âyetleri, ayrıca hadisler ve sahabenin sözleriyle (bazen tabiîlerin görüşlerine de yer verilerek) açıklanması şeklidir. Bu me­totla yazılan tefsirlere rivayet tefsiri denil­diği gibi, naklî tefsir veya me’sûr tefsir de denir. Bu türde yazılmış başlıca tefsirler: Muhammed b. Cerîr et-Taberî (310/922): Câmiu’l-Beyân an Te’vîli Âyi’l-Kur’ân, Hüseyn b. Mes’ûd el-Beğavi (516/1122): Meâlimü’t-Tenzîl, Ebu’l-Fidâ İsmail b. Kesîr {774/1373): Tefsîru’l-Kur’âni’l-Azîm, Ebû Tâhir el-Fîrûzâbâdî (816/1413): Tenvîru’l-Mikbâs min Tefsîri İbni Abbas, Celâlüddîn es-Suyûtî (911/1505): ed-Dürrü’l-Mensûr fi’t-Tefsîr bi’l-Me’sûr, Cemâlüddîn ei-Kâsimî (1947): Mehâsinü’t-Te’vîi,

b- Dirayet tefsiri:

Bu çeşit tefsirler, yukarıdaki kaynaklara (âyet, hadis ve sahabenin sözlerine) ek olarak, dil, edebiyat, din ve diğer ilimlere dayanılarak yapılan içtihâdî tefsirlerdir. Bu tefsirlerin yazılışında hakim metot akıl yorma olduğu için bunlara re’y tefsiri veya ma’kûl tefsir de denir. Bu türde yazılmış başlıca tefsirler şunlardır: Fahruddîn er-Râzî (606/1209): Mefâtîhu’l-Ğayb (Tefsîr-i Kebîr), Kâdî Beydâvî (685/1266): Envâru’t-Tenzîl ve Esrâru’t-Te’vîl, Abdullah b. Ahmed en-Nesefî (710/1310): Medârikü’t-Tenzîl ve Hakâiku’t-Te’vît, Ali b. Muham­med el-Hâzin (741/1340): Lübâbü’t-Te’vîl fî Meâni’t-Tenzîl, Ebû Hayyân el-Endülüsî (745/1344): el-Bahru’l-Muhît, Ebussuûd Efen­di {982/1574}: İrşâdü’l-Akli’s-Selîm ilâ Mezâye’l-Kur’âni’l-Kerîm, Şihâbüddîn Mahmud el-Âlûsî(1270/1853): Rûhu’l-Meânîfî Tefsîri’l-Kur’âni-‘l-Azîm ve’s-Seb’il-Mesânî.

Bundan başka diğer bazı tefsir çeşitleri de şunlardır:

a- Lügavî tefsirler:

Kur’ân’ın sadece dil açısından açıklama­sının yapıldığı bu tür eserlerde iki değişik usûl takip edilmiştir: Bazı eserlerde sûrele­rin Mushaf’taki tertibine uyulmuş; bazı eserlerde İse kelimeler alfabetik sıra ile ele alınıp izah edilmiştir. Ebû Zekeriyya Yahya b. Ziyad el-Ferrâ (207/822)’nın: Meâni’l-Kur’ân, Ebû Ubeyde Ma’mer b. el-Müsennâ (2io/825)’nın: Mecâzü’l-Kur’ân, İbn Kuteybe (276/889)’nin: Te’vîlü Müşkili’l-Kur’ân ile Garîbü’l-Kur’ân, Ebu’l-İshak ez-Zeccâc (3iı/923)’ın: Meâni’l-Kur’ân, Râğıb el-Isfehânî 1502/1109/nin: el-Müfredât fî Ğarîbi’l-Kur’ân isimli eserleri bu çeşittendir.

b- Fıkhı tefsirler:

Kur’ân’ın hüküm bildiren âyetlerinin in­celendiği bu tür tefsirler Ahkâmü’l-Kur’ân adıyla anılan bir bilim dalı oluşturmuştur[39]. Bu alanda ya­zılmış eserlerden bazıları şunlardır: Mukâtil b. Süleyman (150/767): Tefsîru Hamsi Mie Âyetin mine’l-Kur’ân, İmâm Şafiî (204/819): Ahkâmü’l-Kur’ân, Tahâvî (321/933}: Ahkâmü’l-Kur’ân, Ahmed b. Ali el-Cessâs (370/981): Ahkâmü’l-Kur’ân, Kiyâ el-Herrâsî (504/mo): Ahkâmü’l-Kur’ân ve Ebûbekr İbnü’l-Arabî (543/1148): Ahkâmü’l-Kur’ân. Ayrıca tam bir tefsir olan Muhammed b. Ahmed el-Kurtubî (671/1273/nin el-Câmiu li Ahkâmi’l-Kur’ân isimli tefsiri de Ahkâmü’l-Kur’ân ağırlıklı değerli bir eserdir. Mu­hammed Ali es-Sâbûnî’nin Ravâiu’l-Beyân isimli kitabı da yeni yazılan eserler arasında yer alır.

c- Tasavvufî tefsirler:

Kur’ân’ı tasavvufî anlayışla yorumlayan eserlerdir.

BENZER KONULAR:

• Rivayet tefsirleri ve yazarları
• tefsirler neden farklı
• Kur’an-ı Kerim’in 1400 yıllık süre zarfında hiç değişmemesine rağmen, günümüzde pek çok tefsir çalışmasının yapılmış olması sizce ne anlam ifade ediyor?
• Allah evreni 6 günde yarattı ayeti
• Kurbanın tarihi dayanağı nedir?
• Tümünü görüntüle.