Riya ne demek riyadan nasıl kurtulunur?

Dinde Riyakar Ne Demek

Riya, şeytanın insanın, kalbine girdiği geniş kapılardan birisidir. Bu sebeple, Allah’ı ve âhiret yurdunu isteyen müslümanın kalbini riyadan temizlemesi gerekir. Eğer kalbinde, Allah’tan başkasına bir meyil varsa, hemen buna bir çare bulsun ve hareketlerini kontrol altına alsın. Eğer hareketlerinde bir riya şüphesi varsa, onları temizlesin. Riya kalbin Allah’tan başkasına yönelmesi ve yaratılanlar gözetildiği halde, yaratıcının gözetilmemesi olduğu için, o küçük şirk diye adlandırılmıştır.

Peygamber (s.a.v.):

– “Sizin hakkınızda en çok korktuğum şey, küçük şirktir” buyurdu. Sahabîler:

Küçük şirk ne demektir? Allah’ın Rasûlü! diye sordular. Peygamber (s.a.v.):

“Riyadır. Yüce Allah, kulların yaptıkları amellerin karşılığını verdiğinde şöyle buyurur: Dünyada riya yaptığınız kimselere gidin. Onlarda bir karşılık olup olmadığına bakın” cevabını verdi.

Riya çok çeşitlidir. Bazı kimseler, ilminde riya yapar.

Bazıları da, ibadetinde riya yapar. Yine bazıları da, verdikleri sadakada riya yaparlar.

Ebû Hüreyre’nin rivâyet ettiği aşağıdaki hadis bu anlattıklarımıza örnektir: Rasûlüllah’ın (s.a.v.) şöyle dediğini duydum: “Kıyamet gününde, insanların, üzerine ilk hüküm verilecek olanı şehit edilen bir adamdır. Bu adam getirilerek ona, Allah nimetlerini tarif edecek, o da onları tanıyacaktır.

-Bu nimetler hakkında ne yaptın? diye soracak, şehit: – Senin uğrunda çarpıştım. Sonunda da şehit edildim, diyecektir. Yüce Allah:
– Yalan söyledin. Sen sadece, cesur denilsin diye çarpıştın. Gerçekten öyle de denildi, buyuracak sonra onun hakkında emir verecek ve yüzüstü sürüklenecek, sonunda cehenneme atılacaktır.

Bir de ilmi öğrenip öğreten ve Kur’an’ı okuyan bir adamdır. Bu da getirilerek kendisine nimetlerini tarif edecek, o da onları tanıyacaktır.

– Bunlar hakkında ne yaptın? diye soracak. O adam: – İlmi öğrendim ve öğrettim. Senin rızan için Kur’an’ı da okudum, diyecek. Yüce Allah:

– Yalan söyledin. Ancak sen ilmi, âlim denilsin diye öğrendin; Kur’an’ı da okuyucudur denilsin diye okudun. Gerçekten öyle denildi de, buyuracak. Sonra onun hakkında emir verecek ve yüz üstü sürüklenecek; sonunda cehenneme atılacaktır.

Bir de Allah’ın zengin edip kendisine malın her çeşidinden verdiği adamdır. Bu da getirilerek ona nimetlerini tarif edecek; o da onları tanıyacaktır. – Bunlar hakkında ne yaptın? diye soracak. O adam:

Uğrunda mal sarf edilmesini dilediğin hiçbir yol bırakmadım. Mutlaka senin için sarf ettim, diyecek. Yüce Allah:

– Yalan söyledin. Sen sadece, o cömerttir desinler diye yaptın. Gerçek böyle denildi de, buyuracak. Sonra onun hakkında emir verecek ve yüzüstü sürüklenecek, arkasından cehenneme atılacaktır.”

Ebû Hind ed-Dârî, Peygamber’den (s.a.v.) şunu duyduğunu rivâyet etmiştir:

من قام مقام رياء وسمعة رايا الله به يوم القيامة وسمع *

“Kim gösteriş yapmak ve şöhret için hareket ederse, kıyamet günü Allah, onun gösterişciliğini ortaya çıkarır ve onun (gizli işlerini) duyurur.”
Cundeb’in rivayet ettiğine göre, Peygamber (s.a.v.) şöyle buyurdu: “Kim (yaptığı iyiliği şöhret için) insanlara duyurursa, Allah onun (gizli işlerini) duyurur. Kim de (herhangi bir hayrı) gösteriş için yaparsa, Allah da onun gösterişciliğini ortaya çıkarır.”

Bu sebeple, selef-i salih, günah ve kusurlarını gizledikleri gibi, ibadet ve taatlerini de gizliyordu.

Riyaya iten şeyin, insanların övgüsüne tamah etmek ve onların tenkitlerinden çekinmek olduğunu bil.

Riyadan kurtulmak aşağıdakilerle mümkündür:

1- İnsanların övgüsünün, Allah katında kötülenen birisi isen, sana yarar sağlamayacağını, bilmekle.

2- Övmesini istediğin zayıf yaratığın, özellikle büyük yoksulluk ve ihtiyaç gününde, sağlayamayacağını bilmekle.

3- Riyanın ameli boşa çıkaracağını, belki de ameli, kötülükler kefesine koyacağını bilmekle.

4- Eğer içinin pis olduğunu ve kalbinin karardığını, dünyada insanların öğreneceğinden korkuyorsan, Allah bunları zaten biliyor. O seni kıyamet günü, büyük topluluğun ve herkesin önünde rezil edecek.

5- Aklına riya yapmak gelirse, onu savuşturmaya ve ondan kurtulmaya çalış. Sonra kalbinle Allah’a yönel.

Şunu bil ki, şeytan, önce seni ameli terk etmeye davet eder. Eğer beceremezse, seni o konuda riya yapmaya davet eder. Senin ihlaslı olduğunu görürse, sana: Bu amel ihlaslı değil, sen riya yapıyorsun, boşuna yoruluyorsun, der. Böylece seni, ameli terk etmeye sevk eder. Dikkatli ol. Şeytana uyma. Çünkü o, açık bir düşman ve saptırıcıdır.

Gazalî şöyle der: Riyadan kurtulanlar, riya vesvesesini defederken dört basamaktan geçerler.
Birinci basamak: Şeytanı reddetmek, onu yalanlamak ve bununla yetinmeyip onunla mücadele etmek, kalbi için en sağlam olan bu olduğuna inandığı için onunla yaptığı münakaşayı uzatmasıdır. Aslında bu bir noksanlıktır. Çünkü o, Allah’ın adını anmaya ve önündeki hayrı bırakıp yol kesenlerle savaşmaya gitmiştir. Yol kesenlerle savaşma eğilimi göstermek bir davranış eksikliğidir.

İkinci basamak: Mücadele ve savaşın bir davranış eksikliği olduğunu bilip şeytanı yalanlamak ve defetmekle yetinip mücadeleye girişmemesidir.

Üçüncü basamak: Onu yalanlamakla da meşgul olmamasıdır. Çünkü az olsa bile, bu bir durgunluktur. Hatta içinden riyanın kötü olduğunu kabul etmiş ve şeytanı yalanlamış olur. O, yalanlamaksızın ve çarpışmaksızın tiksintiyle birlikte, bu lunduğu halde kalmaya devam eder:

Dördüncü basamak: Şeytanın kendisini kıskanacağını bi lip şeytan vesvese verdikçe, ihlasını, Allah’la meşguliyetini şeytana kızdığı için sadaka ve ibadeti gizlemeyi daha çok artırmaya niyet etmesidir.

Fuzayl b. Gazevan’a şöyle denildi:

– Falan kişi seni kötülüyor. O:

Vallahi, bunu ona emreden kişiyi mutlaka kızdıracağım, dedi:

– Peki ona kim emretti? denildi. O:

Şeytan, diye cevap verdi. Sonra da: Allah’ım! Onu affet dedi.

Şeytan, kulun, bu adetini öğrendiğinde, iyiliklerini (sevaplarını) artırmasından korktuğu için ondan vazgeçer.

Haris el-Muhasibî bu dördü için çok güzel bir misal getirdi. O şöyle dedi: Onların durumu bir yarar, iyilik, hidayet ve doğruluk elde etmek için bir ilim ve hadis meclisine giden dört kişinin durumu gibidir. Bu konuda onları, bid’atçi bir sapık kıskanıp onların hakkı öğrenmelerinden korktu. Birinin yanına gidip onu bundan vazgeçirdi. Onu, bir sapıklık meclisine davet etti. O da reddetti. Onun reddettiğini öğrenince, onu münakaşa ile oyaladı. O da, onun sapıklığını geri çevirmek için onunla meşgul oldu. O, bunu kendisinin lehine olduğunu zannediyordu. Halbuki bu geciktiği kadar, ona gelmek için sapığın maksadıdır. (planıdır).

İkinciyle karşılaşınca, ona engel olup durdurur. O durur. Sapığın boğazına atılır. Kavgaya girişmez. Acele eder. Sapık, defetmek için durduğu kadar ona sevinir. Üçüncü geldiğinde, ona bakmaz. Ne onu defetmeye çalışır, ne de onunla mücadele eder. Aksine olduğu şekilde devam eder. Ondan ümidini tamamen kaybeder. Dördüncü gelince; durmaz. Onu öfkelendirmek ister. Teenniyi (temkinli hareketi) bırakır ve hızla yürür. Onlar dönüp tekrar onun yanından geçerlerse, bu sonuncusu hariç, büyük ihtimalle, hepsini ziyaret eder ve hepsine tekrar tekliflerini yapar.

Bu sebeple, seleften birçoğu, şeytan kendilerini Allah’a ibadetten alıkoyduğunda, ona duydukları öfkeden dolayı, daha çok ibadet ederdi.

İbrahîm et-Teymî de şöyle der: Şeytan insanı günah işlemeye davet eder. Böyle bir durumda, insan ona uymasın. O sırada hayır işlesin. Şeytan insanı, bu halde görünce, onu bırakır gider.

RİYA VE ECİR

Bilin ki, riya, amelin aslında veya vasıflarında olur. Eğer amelin aslındaysa, yani amelin aslı ona götürüyorsa, ittifakla bâtıldır.

Eğer riya, rüku veya secdeyi uzatmak gibi amelin vasıflarındaysa, bu konuda iki görüş vardır. Birisine göre bâtıldır, diğerine göre bâtıl değildir. Fakat ecri eksilir.

RİYA HAKKINDA BENZER KONULARIMIZ:

• riya ne demektir
• riya nedir? Kısaca
• Elimizde olmadan riya yapmak
• Riya küfür mü? Münafıklık mı?
• Her övgü riya mıdır ?