Hutbeye Başlarken Selam Vermek Caiz mi?

Hatibin (İmam) Cemaatle Selamlaşması Konusundaki Âlimlerin Görüşleri

Soru:

Bazı camilerde imam minbere çıkınca hutbe okumadan önce selam verir bazı zamirleri de vermez cuma günü hutbeden önce imamın yani hatibin selam vermesi sünnet midir, bunun hükmü nedir açıklar mısınız?

Cuma günü hatibin cemaate “Selâmün aleyküm” demesi ne zaman sünnettir? Hatip, minbere çıkmaya başladığında mı selam vermelidir, yoksa minberin üzerine tam olarak çıkıp cemaate yöneldikten sonra mı? Eğer bu konuda âlimler arasında ihtilaf varsa, görüşleri açıklar mısınız?

CEVAP:

Allah’a hamd olsun, salât ve selâm Rasulullah’a, âline ve ashabına olsun.

Âlimler, imamın (hatibin) Cuma günü minbere çıkıp cemaate dönerek selam vermesinin hükmü konusunda ihtilaf etmişlerdir. İbn Kudâme, “el-Muğnî” adlı eserinde şöyle der:

“İmamın mescide girerken insanlara selam vermesi müstehaptır. Sonra minbere çıkıp cemaate yöneldiğinde tekrar selam vermesi ve müezzinler ezanı tamamlayana kadar oturması da müstehaptır. İbn Zübeyr, minbere çıktığında selam verirdi. Aynısını Ömer b. Abdülaziz de yapmıştır. Evzâî ve Şâfiî de bu görüştedir. Ancak, Mâlik ve Ebû Hanîfe’ye göre, imamın minbere çıktıktan sonra selam vermesi sünnet değildir, çünkü mescide girerken zaten selam vermiştir.*

Bizim delilimiz, Câbir (r.a.)’den gelen şu hadistir:

“Rasûlullah (s.a.v.) minbere çıktığında selam verirdi.” (İbn Mâce)

İbn Ömer (r.a.) şöyle demiştir:

“Rasûlullah (s.a.v.) Cuma günü mescide girdiğinde minberin yanında oturanlara selam verirdi. Sonra minbere çıkıp cemaate yönelir ve onlara selam verirdi.”

Ebû Bekir b. Ebî Şeybe, isnadıyla birlikte Şa’bî’den şu rivayeti aktarmıştır:

“Rasûlullah (s.a.v.), Cuma günü minbere çıktığında cemaate yönelir, ‘Selâmün aleyküm ve rahmetullah’ derdi. Sonra Allah’a hamd eder, O’nu över, bir sûre okur, sonra oturur, ardından tekrar kalkıp hutbe okurdu. Aynısını Ebû Bekir ve Ömer de yapardı.” (Ahmet b. Hanbel’in rivayeti)

Eğer hatip selam verirse, cemaatin ona selamı alması gerekir, çünkü selamı almak, ilk selamı vermekten daha önceliklidir.

İmam Nevevî ise şöyle der:

“Bizim mezhep âlimlerimiz şöyle demiştir: İmamın iki defa selam vermesi sünnettir. Birincisi mescide girdiğinde, oradakilere ve minberin yanındakilere selam vermesi. İkincisi ise minberin en üstüne çıktığında, yüzünü cemaate döndüğünde onlara selam vermesidir.”

“Eğer imam selam verirse, cemaatin de ona selamı alması gerekir. Bu, farz-ı kifayedir. Bu ikinci selamın sünnet oluşu bizim ve çoğu âlimin görüşüdür. İbn Abbas, İbn Zübeyr, Ömer b. Abdülaziz, Evzâî ve Ahmed b. Hanbel de bu görüştedir. Ancak, Mâlik ve Ebû Hanîfe, bunun mekruh olduğunu söylemiştir.”

Sonuç olarak:

1. İmamın, mescide girerken karşılaştığı cemaate selam vermesi sünnettir.
2. Minbere ulaşınca oradakilere selam vermesi sünnettir.
3. Minbere çıktıktan sonra cemaate yönelerek ikinci kez selam vermesi konusunda ihtilaf vardır.
   • Şâfiî, Hanbelî ve Evzâî gibi âlimlere göre sünnettir.
   • Mâlikî ve Hanefî mezhebine göre ise bu selam sünnet değildir.
4. Doğru olan, ikinci selamın sünnet olduğudur. Çünkü rivayetlerde, Rasulullah’ın (s.a.v.) minbere çıktıktan sonra cemaate yönelip selam verdiği bildirilmiştir. Ayrıca, hatip minbere çıkarken cemaate sırtını döndüğünden, yüzünü onlara çevirince tekrar selam vermesi uygun görülmüştür.

Allah en doğrusunu bilir.

↔↔↔

Hamd, yalnızca Allah’a mahsustur. Salât ve selâm, Rasûlullah’a, âline ve ashabına olsun.

Cuma Hutbesi ve Besmele ile Başlamanın Önemi

Eğer buradaki “hutbe” ile Cuma hutbesini kastediyorsanız, Rasûlullah’ın (s.a.v.) uygulamasına göre, O (s.a.v.) minbere çıktığında cemaate yönelir ve şöyle derdi: “Esselâmu aleykum”

İbn Ebî Şeybe’nin “el-Musannef” adlı eserinde Şa’bî’den şöyle rivayet edilmiştir:

“Rasûlullah (s.a.v.), Cuma günü minbere çıktığında cemaate yönelir, ‘Esselâmu aleykum’ derdi. Sonra Allah’a hamd eder, O’nu över, bir sûre okur, ardından otururdu. Sonra tekrar kalkıp hutbe verir ve inerek hutbeyi tamamlardı. Aynı uygulamayı Ebû Bekir ve Ömer de yapardı.”

Benzer rivayetler Abdurrezzâk’ın “el-Musannef” ve Beyhakî’nin “Sünen” adlı eserlerinde de bulunmaktadır.

Besmele ile Başlamanın Önemi

Yazı yazarken veya önemli bir işe başlarken besmele çekmek müstehaptır. Çünkü Rasûlullah (s.a.v.), krallara ve yöneticilere gönderdiği mektupların başına besmeleyi yazardı.

Tirmizî’nin Sünen’i üzerine yazılmış “Tuhfetü’l-Ahvezî” adlı şerhte şu bilgi yer alır:

İmam Nevevî şöyle der:

“Yemeğe ve içeceğe besmele ile başlamak müstehaptır. Bu konuda icmâ vardır. Ayrıca, yemeğin sonunda Allah’a hamd etmek de sünnettir. Aynı şekilde, su içerken ve önemli her işe başlarken de besmele çekmek müstehaptır.”

İmam Derdîr el-Mâlikî ise şöyle der:

“Besmele ile başlamak, Allah’a hamd etmek ve Peygamber’e (s.a.v.) salât ve selâm getirmek gibi müstehaptır.”

Allah en doğrusunu bilir.

Dini Sitelerimiz

Cuma hutbesinde selam verilir mi?

CEVAP (Muğni adlı eserden tercüme):

Hatibin İnsanlara Selam Vermesi Konusunda Mezhep Alimlerinin Görüşleri

Cuma günü hatibin namaz kılanlara ne zaman “Selamun Aleykum” demesi uygundur? Minbere çıkmaya başlarken yerde mi söylemesi uygundur? Yoksa minberde doğrulduktan sonra yüzünü onlara dönüp sonra mı selam vermesi uygundur? Eğer bu konuda alimler arasında görüş ayrılığı varsa, bunu açıklamanızı rica ederiz?

Allah’a hamd, Resulü’ne, ailesine ve ashabına salat ve selam olsun.

Alimler, imamın Cuma günü minbere çıktıktan ve cemaate yöneldikten sonra cemaate selam vermesinin meşruiyeti konusunda ihtilaf etmişlerdir. İbn Kudame el-Muğni’de şöyle der: İmamın (namaz kılmaya) çıktığında insanlara selam vermesi, sonra minbere çıktığında hazır bulunanlara yönelerek selam vermesi ve müezzinler ezanlarını bitirene kadar oturması müstehaptır. İbn Zübeyr minbere çıktığında selam verirdi. Ömer bin Abdülaziz de böyle yapardı. Evzaî ve Şafii de böyle demiştir. Malik ve Ebu Hanife ise, (imamın) yöneldikten sonra selam vermesinin sünnet olmadığını, çünkü (namaz kılmaya) çıktığı anda zaten selam verdiğini söylerler. Bizim (dayanağımız) ise Cabir’in rivayet ettiği şu hadistir: “Resulullah (s.a.v.) minbere çıktığında selam verirdi.” İbn Mace rivayet etmiştir. İbn Ömer’den de şöyle rivayet edilmiştir: “Resulullah (s.a.v.) Cuma günü mescide girdiğinde minberin yanında oturanlara selam verirdi. Minbere çıktığında ise insanlara yönelir ve onlara selam verirdi.” Ebu Bekir, Şa’bi’den kendi senediyle rivayet etmiştir. Şa’bi şöyle demiştir: “Resulullah (s.a.v.) Cuma günü minbere çıktığında insanlara yönelir ve şöyle derdi: “Selamun Aleykum ve rahmetullah.” Allah Teala’ya hamd eder, O’nu över ve bir sure okurdu. Sonra oturur, sonra kalkar ve hutbe verirdi. Ebu Bekir ve Ömer de böyle yaparlardı.” Esrem rivayet etmiştir. İmam selam verdiğinde insanlar ona karşılık verirler, çünkü selamı almak, selam vermekten daha önemlidir.

Nevevi ise şöyle der: Ashabımız şöyle demiştir: İmamın insanlara iki defa selam vermesi sünnettir: Birincisi mescide girdiğinde, orada bulunanlara ve minberin yanına vardığında orada bulunanlara selam verir. İkincisi ise minberin en üstüne ulaştığında ve yüzünü insanlara çevirdiğinde onlara selam verir. Müellifin zikrettiği nedenlerden dolayı. Ashabımız şöyle demiştir: İmam selam verdiğinde, dinleyenlerin ona karşılık vermesi gerekir. Bu, diğer yerlerdeki selam gibi farz-ı kifayedir. Bu zikrettiklerimiz, ikinci selamın müstehap olduğu, bizim ve alimlerin çoğunun mezhebidir. İbn Abbas, İbn Zübeyr, Ömer bin Abdülaziz, Evzaî ve Ahmed de böyle demiştir. Malik ve Ebu Hanife ise bunu mekruh görmüştür.

Bunu bildiğine göre, imamın yanından geçen cemaate selam vermesinin ve minbere vardığında minberin yanında bulunanlara selam vermesinin sünnet olduğu konusunda ihtilaf olmadığı, asıl ihtilafın ise minbere çıktığında ikinci kez selam verip vermeyeceği konusunda olduğu açıktır. Doğru olan ise, rivayet edilen eserler nedeniyle ve minbere çıkarken cemaate arkasını döndüğü için ikinci kez selam vermesidir.

Allah bilir.

BENZER KONULAR:

• Eğilerek Selam vermek caiz mi
• Selam vermenin ve Selam Almanın Şekli ve Faziletleri
• Hanefi ve Şafi mezhebinde namazda Selam verme zamanı
• Namazdan nasıl çıkılır? Namazdan çıkmak için Selam vermek gerekir mi
• Namazda Selam vermeyi unutmak namazı bozar mı
• Tümünü görüntüle.
• Hutbe ne Zaman Farz Oldu?
• Hutbe nedir? Ne Zaman Okunur?
• Hutbe ne demektir
• Hutbe nedir? Hutbenin sözlük ve terim anlamı
• Hutbe nedir? Hutbenin şartları sünnetleri ve mekruhları
• Tümünü görüntüle.
• Dini soru sor Cevap Al
• Dini soru sor Cevap Al Sitesi Hakkında Bilgi
• Dini soru sor kimin?
• Dini soru sor imamlar cevaplıyor
• Dini soru sorabileceğim site arıyorum ?
• Tümünü görüntüle.