Paylaş
Haya ne demek? Kısaca
Question
Haya Nedir?
Haya Hakkında Kısa bilgi
Sözlükte “utanma, çekinme, tövbe, vazgeçme” gibi anlamlara gelen hayâ, bir ahlâk kavramı olarak, kınanma endişesiyle kurallara aykırı davranmaktan kaçınma ve bunu sağlayan duygu demektir. Kur’ân’da hayâ kelimesinin türevleri üç yerde geçmektedir (Bakara, 2/26; Kasas, 28/25; Ahzâb, 33/53). Ayrıca A’râf sûresinin 26. âyetinde geçen “libâsü’t-takvâ” (takva elbisesi) sözü de hemen bütün müfessirlerce hayâ şeklinde yorumlanmıştır. Hz. Peygamber, “Hayâ bütünüyle hayırdır” (Müslim, İmân, 61; Müsned, V/426, 427) “Hayâ sadece iyilik getirir” (Buhârî, Edeb, 77; Müslim, İmân, 60). “Dört haslet Peygamberlerin sünnetindendir. Hayâ, güzel koku sürünmek, misvak kullanmak ve evlenmek” (Tirmizî, Nikâh, 1; Müsned, V/421), “Hayâ imândandır” (Buhârî, İmân, 16. Edeb, 77; Müslim, İmân, 57-59), “Her dinin bir ahlâkı vardır; İslâm’ın ahlâkı da hayâdır” (İbn Mâce, Zühd, 17; Muvatta, Hüsnü’l-Hulk, 9) buyurmak suretiyle hayânın müslümanların en belirleyici ahlâkî nitelikleri ve değer ölçüleri arasında bulunması gerektiğini ifade etmiştir. Ayrıca “Utanmıyorsan dilediğini yap” (Buhârî, Enbiyâ, 54; Edeb, 78; Ebû Dâvûd, Edeb, 6) hadisi de hayânın kötülüklerden alıkoymada ne denli güçlü bir duygu olduğunu ortaya koymaktadır. Kendisi, evinde edebiyle oturan bir genç kızdan daha hayâlı olan Peygamberimiz (a.s.) (Buhârî, Edeb, 73, 77; Müslim, Fezâil, 67), aynı fazilete sahip olmasından dolayı Hz. Osman’a özel bir değer vermiştir. Türkçe’de ar kelimesi genellikle hayânın eş anlamlısı olarak kullanılmaktadır.
Diyanet dini kavramlar
BENZER KONULAR:
Answers ( 2 )
Sözlükte “utanma, çekinme, tövbe, vazgeçme” gibi anlamlara gelen hayâ, bir ahlâk kavramı olarak, kınanma endişesiyle kurallara aykırı davranmaktan kaçınma ve bunu sağlayan duygu demektir. Kur’ân’da hayâ kelimesinin türevleri üç yerde geçmektedir (Bakara, 2/26; Kasas, 28/25; Ahzâb, 33/53). Ayrıca A’râf sûresinin 26. âyetinde geçen “libâsü’t-takvâ” (takva elbisesi) sözü de hemen bütün müfessirlerce hayâ şeklinde yorumlanmıştır.
İslam’da
Haya hem fiziksel hem de ahlaki alçakgönüllülüğü kapsar. Alçakgönüllü giyinmeyi, saygılı ve ağırbaşlı bir tavır sergilemeyi ve kişinin alçakgönüllülüğünü tehlikeye atabilecek veya edepsizliğe yol açabilecek durum veya eylemlerden kaçınmayı içerir. Haya’nın kişinin iffetini korumaya yardımcı olduğuna ve ahlaksızlığa karşı koruduğuna inanılıyor.
Haya kavramı, bireysel davranışın ötesine geçer ve sosyal etkileşimleri de etkiler. Müslümanlar, karşı cinsle olan etkileşimlerinde alçakgönüllülüğü, saygıyı teşvik ederek ve uygun sınırları koruyarak hayayı gözlemlemeye teşvik edilir.
Haya, genellikle kişinin doğal arzularını yerine getirmesi ile İslam’ın ahlaki ilkelerine bağlı kalması arasında bir denge kurmanın bir yolu olarak görülür. Kişisel ve ruhsal gelişimin önemli bir yönü olarak kabul edilir, öz disiplini, alçakgönüllülüğü ve Allah’a (Tanrı) hesap verebilirlik duygusunu teşvik eder.