Teravih Namazı

Teravih Namazı, Ramazan gecelerini ihya için kılınan sün­net (nafile) namazdır.

Cuma ve bayramlar ile bazı kandil gece­leri, özellikle Kadir gecesini de içinde sak­layan Ramazan ayı, müslümanın ibadet hayatında ayrı bir yere sahiptir. Bu gün ve geceleri müslümanların birer fırsat sayarak iyi değerlendirmeleri gerekir. Birçok sahih hadiste, Peygamberimiz, Ramazan gecele­rinin ibadetle ihyasını teşvik etmektedir. Gündüzü oruçla geçirilen gecelerin imkân ölçüsünde namaz, dua, tevbe ve istiğfarla ihya edilmesi, feyiz, bereket ve mağfiret vesilesi olacaktır. Ramazan gecelerinde kılınması sünnet olan teravih namazı bu cümleden olan ibadetler arasındadır.

Teravih kelimesinin anlamı ve rekat sayısı

“Terâvîh”, “tervîha” kelimesinin çoğulu olup; sözlükte terviha, yorgunluğu gider­mek, rahatlatmak, dinlendirmek anlamla­rına gelir. Ramazan ayına mahsus olmak üzere yatsı namazından sonra kılınan sün­net namazın her dört rekâtın sonundaki oturuş terviha olarak adlandırılmış, sonra mecazen bu dört rekâta terviha denmiş ve böylece kelimenin çoğulu olan teravih bu namazın özel adı olmuştur. Bu namaza ilk dönemlerden beri teravih namazı denildiği bilinmektedir. Dinî eserlerde bu namazdan “kıyam-ı ramadan” diye de sözedilir. Tera­vih namazı müekked bir sünnettir ve İslâm alimlerinin çoğunluğuna göre yirmi rekât­tır.

Peygamberimiz, diğer günlerin gecele­rinden farklı olarak, Ramazan gecelerinde daha fazla nafile namaz kılıyordu. Bir Ra­mazan ayında mescidde hasırla bir hücre (odacık) ayırarak orada birkaç gece yatsı namazından sonra namaz kıldı. Diğer insanların da kendisiyle birlikte bu namazı kılmaya başladığını ve ertesi akşam sayıla­rının arttığını görünce, bir keresinde farz namazı kıldırdıktan sonra, hasırla ayırdığı hücresine çekildi ve teravih için oradan çıkmadı. Sahabiler, Peygamberimizin, orada uyuduğunu zannederek uyanıp yan­larına çıkması için öksürmeye başladılar. Peygamberimiz, onlara hitaben, teravihin farz kılınmasından ve farz olduktan sonra yerine getiremeyeceklerinden korktuğunu İfade etti, bu namazı evlerinde kılmalarını emir buyurdu. Ayrıca, farz namazlardan başka namazları kişinin evinde kılmasının daha faziletli olduğunu belirtti. Hz. Ayşe Peygamberimiz’in teravih namazını iki veya üç gün mescidde cemaatle kıldığını, daha sonra farz olur endişesiyle, sahabilere evlerinde kılmalarını tavsiye ettiğini rivayet eder.

Hz. Peygamber’in vefatından sonra bir kısım sahabiler teravih namazını evlerinde, bir kısmı da yatsıdan sonra Mescid-İ Nebe-vi’de kılmaya devam ettiler. Hz. Ömer halife olduğu zaman bu namazın bir imam arkasında cemaatle kılınmasının daha iyi olacağını düşündü. Hz. Ömer devrinden itibaren teravih namazı camilerde cemaat­le kılınmaya başlandı. Hatta Hz. Ömer, erkekler ve kadınlar için ayrı ayrı olmak üzere iki teravih imamı tayin etmişti. Er­kekler için tayin edilen İmâm Übeyy İbn Ka’b, kadınlar için tayin edilen İmâm da Süleyman b. Ebi Hasme idi. Hz. Osman zamanına kadar bu durum böyle devam etti. Hz. Osman, erkeklerle kadınların aynı imam arkasında teravih kılmalarını uygun görüp, hem erkekler hem de kadınlara teravih kıldırmak üzere, Süleyman b. Ebi Hasme’yi görevlendirdi.

Peygamberimiz teravih namazını nasıl kıldı

Hz. Peygamber’in mescidde cemaatle kaç rekât teravih namazı kıldığı konusunda farklı rivayetler vardır. Hz. Ayşe, Peygam­berimizin hiç bir gece sekiz rekâttan fazla nafile namaz kılmadığını, dolayısıyla tera­vihi de sekiz rekât kıldırdığını naklederse de, sahabe tatbikatında bunun yirmi rekât olduğu görülmektedir. Hadis sarihlerinin çoğunluğuna göre, Hz. Ayşe’den nakledi­len sekiz rekât namaz, başka zamanlarda kıldığı nafile namazlara ilişkindir. Nitekim, müçtehit imamların hemen hepsi teravihin rekâtlarının yirmi veya yirmiden fazla ol­duğu görüşündedir. Hatta, konuya ilişkin rivayetler arasında bu namazın otuz altı rekât olduğu bile ifade edilmektedir. Mâlikî mezhebinde bu rivayetleri esas alarak teravihin otuzaltı rekât olduğunu savunan bir görüş de vardır.

Konuyu etraflı bir biçimde inceleyen ya­zarlar, genellikle, Hz. Peygamber’in teravih namazını yirmi rekât kıldığına dair sahih bir rivayetin bulunmadığı ve başlangıçta (vitir namazı ile birlikte) onbir rekât iken sahabe tatbikatı ile yirmi rekâta intikal edildiği noktasında birleşmektedirler. Bunu dikka­te alarak teravih namazının rekâtlarının sayısı ve hükmü konusuna açıklık getiren ünlü Hanefi bilgin Kemal İbnü’l-Hümâm özetle şunları söylemektedir: Kıyam-ı ra­mazanın (teravih namazının), cemaatle vitirle birlikte onbir rekât kılınması sünnet­tir. Hz. Peygamber (s.a.) bunu böyle uygu­lamış, sonra farz olması endişesi bulunma-saydı devam edecek olduğunu ifade ede-rek-bu gerekçeye binaen-terketmiştir. Bu ifade ve uygulama ile onun vefatından sonra artık böyle bir endişe kalmadığı dik­kate alınınca, (bu sekiz rekâtın) hükmü sünnet olur. Yirmi rekât olması ise, Hulefâ-i Râşidîn’in sünnetidir. Hz. Peygamber’in “Benim sünnetime ve Hulefâ-i Râşidİn’in sünnetine uymanızı öğütlerim” anlamın­daki hadisi (Ebû Dâvud, Sünnet, 6; et-Tirmîzî, İlim, 16) onların tatbikatına uyma çağrısıdır ve bunun (yirmi rekât kılmanın) onun sünneti olmasını gerektirmez. Zira “Rasûlullah’ın Sünneti” denince, bizzat devam ettiği veya geçici bir sebep dolayısıyla terkettiği yani bu sebep olmasaydı devam edecek olduğu fiili ifade eder. Şu halde, her ne kadar âlim­lerimizin ifadelerinden yirmi rekâtın sünnet olduğu manası anlaşılıyorsa da, sekiz rekâ­tın sünnet, yirmi rekât olarak kılmanın ise müstehap olarak nitelendirilmesi daha İsabetli olur.

Peygamberimizden sonra Halifeler döneminde Teravih namazı

Hulefa-i Raşidin devrinde bu namaz ce­maatle kılınırken, her rekâtta takriben yüz âyet kadar okunduğu ve bundan dolayı çok uzun sürdüğü hatta zaman zaman sürenin uzunluğundan dolayı cemaatten bazıları­nın namazı asaya dayanarak kıldığı nakle­dilmektedir. Ancak, bazı rivayetlerde, Hz. Ömer’in her rekâtta yirmi ile otuz âyet arası okunmasını istediği de kaydedilmek­tedir. Sahabe devrinde kılınan teravih na­mazlarında kıraatin uzunca tutulmasının, konuyla ilgili sünnete dayanma ihtimali dikkate alınarak, teravih namazında hiç değilse bir ayda hatim yapılacak kadar Kur’ân okunmasının müstehap olduğu belirtilmekle birlikte, böyle kılınacak tera­vih namazlarının işleri acele olanlar ile, dayanamayacak kimseleri bu namazdan uzaklaştırabileceği de gözardı edilmemeli­dir. Bu bakımdan, teravih namazlarının bazı camilerde hatimle kıldırılırken, bazıla­rında daha kısa zamanda kılınabilecek şekilde kıraat icrası daha uygundur. Zaten günümüzdeki uygulama da bu anlayışa yakın olup, büyük yerleşim birimlerinde teravih namazı en az bir camide hatimle kıldırılmak suretiyle, hiç değilse imkânı olanlara sahabenin bu uygulamasına ittiba fırsatı verilmektedir. Ancak, ülkemizde teravih namazlarında zamm-ı surenin ola­bildiğince kısa tutulup kıraatin de çok hızlı İcra edilmesinin nafile namaz, özellikle teravih namazı ruhuna aykırı bulunduğu da bir gerçektir. Yatsı namazının farzı normal şekilde kılınırken, teravihin nedereyse namaz sahih olmayacak, en azından sehiv secdesi gerekecek şekilde hızlı kılınması ve müteakiben vitir namazının yine ağır sayı­labilecek bir tempo ile kılınmasının fıkhen geçerli bir izahı mevcut değildir. Teravih kıldıran imamların yatsı ve vitir namazları ile birlikte (20) rekâtlı teravih namazı kıldır­dıklarını, cemaatin içinde hasta, zayıf ve yaşlıların da olduğunu düşünerek teravih namazını bıkkınlık verecek kadar uzatma­maları gerektiği İse açıktır.

Teravih namazı nasıl kıldırılır

Teravih namazı müekked sünnet olup, cemaatle kılınması daha faziletlidir. Tera­vih namazı vaktin sünnetidir, orucun sün­neti değildir. Cemaatle kılınırken, imam cehren (sesli) okur. Yirmi rekâtlık teravih namazını müteakip kılınan vitir namazının da cemaatle kılınması ve kıraatin (kunut duaları hariç) cehren yapılması sahabe devrinden beri günümüze kadar devam edegelmektedir. Vitir namazı, cemaetle kılınan teravih namazının ardından kılın­ması durumu hariç, diğer zamanlarda mün­feriden kılınır ve kıraati de tümüyle hafiyyen {sessiz olarak) icra edilir. Yatsı namazını münferiden kılan kimseler, tera­vih namazını cemaatle kılamazlar. Zira, teravih namazı müstakil olarak cemaatle kılınabilen bir namaz olmayıp, cemaatle kılınabilmesi yatsı namazının farzına tabi­dir.

Teravih namazı vakti

Teravih namazının vakti, yatsı namazın­dan sonra ve vitir namazından öncedir ve bu süre, sahur vaktinin bitimine (ikinci fecrin doğumuna) kadardır. Vitir namazın­dan sonra kılınabilirse de, önce kılınması efdaldir. Konuyla ilgili rivayetlerden, Peygamberimiz’in ve sahabenin vitir namazını teravihten sonra kıldıkları anlaşılmaktadır.

Teravih namazına niyet

Diğer namazlarda olduğu gibi, teravih namazında da niyet etmek şarttır. Ancak, niyetin kalben yapılması yeterli olup, mut­laka dille de yapılması gerekmez. Şafiî ve Hanbelî mezhebi İle bazı Hanefî bilginlere göre, (kalben ya da dille yapılan) niyetle “teravih namazı” şeklinde belirleme yapıl­ması gerekir. Hanefi bilginlerin çoğunluğu­na göre (farz ve vacip namazların dışındaki) tüm nafile namazlarda, kılınacak namazı tayin etmeksizin sadece namaz kılmaya niyet etmek kâfi geldiği için, teravih nama­zının her bir bölümüne başlarken kişinin içinden Allah rızası için namaz kılmaya niyet etmesi de kâfidir. Bununla birlikte “teravih namazına” diye belirleme yapıl­ması ihtiyata daha uygun bulunmuştur.

Teravih namazı nasıl kılınır?

Teravih namazının iki rekâtta bir selam verilerek on selamla kılınması daha faziletli görülmekle birlikte, dört rekâtta, sekiz rekâtta veya on rekâtta bir selam verilerek üç veya iki selamla, hatta yirmi rekâtta bir selam verilerek kılınmasının da caiz olduğu belirtilmiştir. Fakat bu son şekil mekruh sayılmıştır. İki rekâtta bir selâm verilirse akşam namazının sünneti, dört rekâtta bir selâm verilirse yatsı namazının ilk sünneti gibi kılınır. Yani selâm verilen oturuşta “Tahıyyât”, “Salli-Barik” ve “Rabbena âtına” duaları okunup iki tarafa selam verilir. Selâm verilmeyen oturuşta “Tahıyyât” ve “Salli-Bahk” duaları okunduktan sonra “Allahü Ekber” deyip kalkılır, “Sübhâneke” ve “Eûzü-Besmele” okunur (cemaat yalnız Sübhâneke’yi okur). Teravih namazı kılınır­ken, her bir selâmdan sonra salatü selam getirilerek veya sessizce durarak, ya da Kur’ân veya zikirle meşgul olarak dinlen­mek teravih kelimesinin manasına uygun bir davranış olur. Kişinin, teravih namazını evinde tek başına kılarken de, geceyi ihya kabilinden olan namazlarda olduğu gibi, arada zikir, Kur’ân tilaveti, salâtü selâm ve dualarla meşgul olup dinlenerek kılması, Ramazan gecelerinin ihyası ile ilgili hadisle­rin ruhuna daha uygun olur.

Teravih namazına sonradan yetişmek

Mescide girdiğinde cemaati teravih kı­larken bulan bir kimse, önce tek başına yatsı namazını kılar ve sonra imama uyarak teravih namazını yetiştiği kadarıyla cema­atle kılar. Yetişemediği kısmını ise, vitir namazından önce tamamlayıp vitir nama­zını tek başına kılabileceği gibi, vitri imam­la kıldıktan sonra yetişemediği kısımları tek basmada kılabilir. Kaynak: İnanç ibadet ans

BENZER KONULAR:

• Teravih Namazının Mahiyeti ve Tarihçesi Nedir?
• Ramazan ayında Teravih Namazı kılmak hakkında Arapça hadisler
• Teravih Namazında salavat nasıl getirilir Arapça
• islam’da oruç ve Teravih Namazı
• Şafi mezhebine göre Teravih Namazının kılınışı
• Tümünü görüntüle.