ŞAFİİ MEZHEBİNE GÖRE NÂFILE NAMAZLAR

Nafile, farz namazların dışında kalan namazlara denir. Mükellefin farz namazlardan ayrı olarak kılması tavsiye edilen namazlardır. Nafile, kulu Allah’a yaklaştıran, sevabı artıran, farz namazlarda meydana gelen eksiklik ve kusurları gidermek için meşru kılınmış ibadetlerdir.

Şafii mezhebinde nafile, sünnet, mendup ve müstehap kelimeleri aynı manayı ifade eder.

Nafile, farzlara bağlı (revâtib) sünnetler ve farz namazlara bağlı olmayan müstakil sünnetler olmak üzere iki kısma ayrılır.

1. Farzlara Bağlı Nafileler

Bunlar, müekked olanlar ve müekked olmayanlar şeklinde iki kısma ayrılır.

a) Müekked Olan Nafileler:

Sabah namazının iki rek’atlık sünneti.

Öğle ve cuma namazlarının farzlarından önce kılınan iki rek’atlik namaz.

Aynı şekilde bu iki namazın farzlarından sonra kılınan iki rek’atlık namaz.

Akşam namazının farzından sonra kılınan iki rek’atlik namaz.

Yatsı namazının farzından sonra kılınan iki rek’atlık namaz.

b) Müekked Olmayan Nafileler

Bunlar on rek’at olup şunlardır:

Öğle namazının farzından önce iki, öğle namazının farzından sonra da iki rek’at daha kılmak. Bunlar râtibe (farzlara bağlı) olmakla birlikte müekked sünnet değildir. Bu hususta cuma namazı da öğle namazı gibidir.

İkindi namazının farzından önce dört, akşam na mazından önce de iki rek’at. Bunların, müezzinin ezanına karşılık verdikten sonra hafif bir surette kılınması sünnettir.

2. Farzlara Bağlı Olmayan Nafile Namazlar

En önemlileri şunlardır:

Kuşluk Namazı

Kuşluk namazının vakti, güneşin doğup bir mızrak boyu yükselmesi, yani güneşin doğuşundan yaklaşık 45 dakika sonrasından itibaren başlayıp güneşin tepe noktasına geldiği istiva vaktine kadar devam eder. Bu namazın en azı iki, en çoğu ise sekiz rek’attir. Bu namazın fazileti büyüktür.

Tahiyyetü’l-mescid Namazı

Camiye her girişte oturmadan önce kılınması sün net olan iki rek’at namazdır. Camiye giren kişi oturma dan önce, herhangi bir farz veya nâfile namazı kılmasıyla bu tahiyye hâsıl olur. Tahiyye, hürmet demektir. Bu namaz, caminin sahibi olan Allah’a hürmet maksadıyla kılınır.

Abdest Namazı

Abdest alan kişinin, abdesti tamamladıktan sonra iki rek’at namaz kılması sünnettir. Abdest namazı niye tiyle iki rek’at halinde kılınır. Kerahet vaktinde de kılınır.

Yolculuğa Çıkarken ve Yolculuktan Döndükten Sonra Kılınan Namaz

Yolculuğa çıkarken ve yolculuktan döndükten sonra iki rek’at namaz kılmak sünnet bir namazdır. Fazilet ve faydası çoktur. Bu namaz, yola çıkarken emniyet, döndükten sonra da şükür olur.

Teheccüd Namazı

Geceleyin bir miktar uyuduktan sonra kalkıp namaz kılmaktır. Geceleyin az da olsa teheccüd namazı kılmak sünnettir. Zira bu namazın rek’at sayısında sınır yoktur. Az veya çok istenildiği kadar kılınabilir. Vakti, geceleyin uyandıktan sonra başlar ve imsak vektine ka dar devam eder.

İstihâre Namazı

Yapılması düşünülen bir işin hayırlı olup olmaya cağını anlamak maksadıyla kılınan namaza istihâre na mazı denir. Mendup olan bu namaz iki rek’attır.

Bu namaz gece kılınabileceği gibi gündüz de kılınabilir.

İşi yapacak kimsenin kendisinin kılması daha faziletlidir. İstihâre namazından sonra uykuya yatmak, rüyaya bakmak şart değildir. Gaye, namaz kılıp işi yüce Allah’a havale etmek ve O’ndan yardım istemektir.

Hacet Namazı

Helâl ve hayırlı bir istek ve ihtiyacı olan kişinin, dileğinin yerine gelmesi amacıyla iki rek’at namaz kılması menduptur. Buna hâcet namazı denir. Namazdan sonra håcet yüce Allah’a arzedilip yardım istenir. Bu namaz maddî ve mânevî her türlü sıkıntı ve hâcet anında kılınabilir.

Vitir Namazı

Vitir namazı müekked sünnetlerdendir. Vitir, teklik demektir. Bir rek’atla son verildiği için vitir denilmiştir. Vitir namazının en azı bir, en çoğu ise on bir rek’attır. Tek rek’atla yetinmek câiz ise de evlâ değildir. Bir rek’attan fazla kılmak isteyenin her iki rek’atta bir selâm vermesi, her iki rek’at arasına ara koyması ve son rek’atı da ayrı bir niyet ve selâm ile edâ etmesi daha faziletlidir.

Vitrin vakti, yatsi namazından sonra başlayıp fecr-i sâdıkın doğuşuna yani imsak vaktine kadar devam eder.

Vitir namazını ramazan ayında cemaatle kılmak ve bu ayın ikinci yarısında vitrin son rek’atında Kunut duası okumak da sünnettir.

Teravih Namazı

Teravih namazı hem erkekler hem de kadınlar için müekked bir sünnet-i aynıdır.

Teravihin cemaatle kılınması sünnettir. Kişi, teravihi kendi evinde yalnız başına kılabilirse de cemaat sevabından mahrum olmamak için, aile fertleriyle birlikte cemaat halinde kılmaya gayret etmelidir.

Teravih namazı yirmi rek’attır, her iki rek’atta bir selâm vererek kılmak gerekir. İki rek’atta bir selâm verilmemesi durumunda kılınan teravih namazı sahih olmaz. Bu nedenle dört rek’atta bir selâm veren Hanefî imama uyulmaz. Uyulması durumunda kazâ namazına niyet etmelidir, teravih niyetiyle uyması câiz değildir.

Bayram Namazı

Bayram namazı, erkek, kadın, hür, köle, yolcu, mukim mükellef olan herkes için müekked bir sünnet-i ayındır. Tek olarak kılınabilirse de cemaat halinde kılınması daha faziletlidir. Ancak Mina’da hacılar için yalnız kılmak daha evlâdır.

Bu namaz iki rek’at olup birinci rek’atında iftitah tekbirinden sonra iftitah duası okunur, sonra zevâid tek birleri denen yedi tekbir alınır. Her tekbir alınışta eller kulakların hizasına kadar kaldırılır ve sonra eller göğsün altında, göbeğin az yukarısında, sağ elin parmaklarıyla sol elin bileği tutulur. Her tekbir arasında, “Sübhânellahi ve’l-hamdü lillahi ve lâ ilâhe illallâhu vallahu ekber” tes bihinin gizlice okunması sünnettir.

Bu yedi tekbirden sonra eûzü besmele çekilir, Fatiha ve bir sure veya birkaç âyet okunur. Rükû, itidal ve secdeler yapılır.

Sonra ikinci rek’ata kalkılır, bu kalkış tekbirinden başka, kıraatten önce beş tekbir alınır. Birinci rek’atta olduğu gibi, her iki tekbir arasında, aynı ara verilir ve aynı tesbih okunur. Bu fasilalar arasında da eller, birinci rek’atın tekbirleri arasında bağlandığı şekilde bağlanır.

Tekbirleri almak, farz veya eb’az değildir. Hey’et adıyla adlandırılan sünnetlerdendir. Bu itibarla bir kimse, tekbirleri almayı unutur ve kıraate başlarsa tekbirlerin vaktini kaçırmış olur, artık tekbir alamaz.

Bayram namazının vakti, güneşin doğmasıyla başlar, zeval vaktine kadar devam eder. Güneş bir mızrak boyu yükselinceye kadar namazı geciktirmek sün nettir.

Bayram namazı vaktinde kılınmadığı takdirde da ha sonra kazâ edilebilir. İmamla birlikte kılamayanlar, bu namazı diledikleri vakitte aslî şekliyle kılabilirler.

Bayram Hutbesi. Bayram namazından sonra iki hutbe okumak sünnettir. Bu iki hutbenin keyfiyeti şöyledir:

1. Her iki hutbenin bayram namazından sonra, yani cuma hutbesinin tersine okunur.

2. Cuma namazının her iki hutbesindeki tüm rükün ve sünnetler, bayram hutbelerinde aynen geçerlidir.

3. Birinci hutbenin başında dokuz, ikinci hutbede de yedi tekbir alınması sünnettir.

Bayram Tekbiri. Hacı olmayan herkesin rama zan ve kurban akşamında, güneşin batışından itibaren, imam sabahleyin bayram namazına başlayıncaya kadar evlerde, yollarda, camilerde ve çarşılarda yüksek sesle tekbir getirmeleri sünnettir.

Aynı şekilde kurban bayramında, arefe gününün sabah namazından itibaren kurban bayramin dördüncü günü ikindi namazının sonuna kadar, (farz ve nâfile) her çeşit namazdan sonra tekbir getirmek de sünnettir. Ancak hac ibadetiyle meşgul olan kimse, arefe günü ve bayram gecesinde tekbir yerine telbiye getirir.

Ramazan bayramında, namazlardan sonra tekbir getirmek sünnet değildir. Imam bayram namazına girer girmez tekbirler kesilir.

Bayramın Adap ve Sünnetleri

1. Bayram günü namazdan önce yıkanmak.

2. Güzel koku sürünmek.

3. Güzel ve yeni elbise giymek.

4. Bayram sabahında erkenden camiye gitmek.

5. Ramazan bayramında namazdan önce bir şey yemek.

6. Kurban bayramında ise namazdan önce bir şey yememek.

7. Bayram namazı için yaya olarak gitmek.

8. Eve dönerken ayrı bir yoldan dönmek.

İstiska (Yağmur) Namazı

İstiska, sözlükte “su istemek’ anlamına gelir. Istilahta ise “su kitlığına mâruz kalan insanların yağmur duasında bulunmaları” demektir. Bu amaçla iki rek’at namaz kılmak, müekked sünnettir. İşte bu namaza istiska namazı denir.

İstiska namazı cemaatle kılınır. Kılınışı tıpkı bay ram namazı gibidir. Namazdan sonra hatibin, bayram hutbeleri gibi iki hutbe okuması menduptur. Yalnız bu hutbelerde tekbir alınmayıp birinci hutbeye başlarken yedi defa istiğfarda bulunulur.

Hatibin şal, abâ veya cübbesini ters çevirerek muhtaç ve mütevazi bir insanın haline bürünmesi menduptur. Cemaatin de bu hususta hatibe uyması uygun olur. Sesli veya sessiz çokça dua edilmelidir. İftitah du ası yapılırken, sıkıntıyı gidermesi için yüce Allah’a çokça yalvarıp duada bulunmak sünnettir.

Güneş Tutulması (Küsüf) Namazı

Güneş tutulması namazı müekked sünnetlerdendir. Sevgili Peygamberimiz (s.a.v), güneş ve ay tutulma si esnasında namaz kılınmasını emrettikleri gibi kendileri de kılmışlardır. Müslüman, bu namaz ile belânın giderilmesi ve aydınlığa kavuşmak için Allah Teâlâ’ya yö nelir ve duada bulunur.

Güneş tutulması namazı, her rek’atta iki kıyam, iki kıraat ve iki rükû yapmak sûretiyle kılınır.

Bu namazın vakti, güneşin tutulması anından başlayıp karartısının açılması anına kadar devam eder. Kerâhet vaktinde olsa bile bu namaz, sebepli nâfileler den olduğu için kılınır.

Ay Tutulması (Husûf) Namazı

Ay tutulması esnasında kılınan namaz, tıpkı güneş tutulması anında kılınan namaz gibi ikişer kıyam, ikişer kıraat ve ikişer rükû ile iki rek’at olarak cemaat halinde kılınır. Güneş ve ay tutulması namazları kerâhet vakitle rinde de kılınabilir. Çünkü bunlar sebepli nâfilelerdendir.

Korku Namazı (Salâtü’l-havf)

Deprem, sel, yıldırım çarpması, fırtına, kasırga, veba ve benzeri felâketlerden korkulması halinde yüce Allah’a yönelip sığınarak iki rekât namaz kılmak menduptur. Mutlak bir nâfile olan bu namazın cemaatle kılınması, ardından da hutbe okunması gerekli değildir. Dileyenler bunu yalnız olarak kılabilirler.

Tövbe Namazı

İki rek’at olup, kişi bu namazdan sonra mağfiret di ler. İnsan zayıf bir varlıktır. Kalp, nefsin kötü arzuları ve gaflet ile sarılmıştır. Şeytan devamlı insanı azdırmak, günaha sokmak ve Allah’tan koparmak istemektedir. Tövbe ve af kapısı kıyamete kadar açıktır. İşte bir insan işlemiş olduğu her hata ve günahtan sonra, pişman olur, bu günahi temizlemek için güzelce temizlenir, bir abdest alıp iki rek’at namaz kılar ve yüce Allah’tan affedilmesini isterse, Allah Teâlâ, inşallah o kişiyi affedecektir. Bu konuda Hz. Peygamber (s.a.v) şöyle buyurmuştur:

“Herhangi bir kul, günah işlediğinde, güzelce temizlenir, kalkar iki rek’at namaz kılar, sonra Al lah’tan bağışlamasını isterse Allah Teâlâ muhakkak onu affeder.” Allah Resûlü (s.a.v) sonra, şu âyet-i celileyi okudular:

“Onlar ki bir kötülük yaptıklarında ya da kendilerine zulmettiklerinde Allah’ı hatırlayıp günahların dan dolayı hemen tövbe-istiğfar ederler. Zaten gü nahları Allah’tan başka kim bağışlayabilir ki! Bir de onlar, işledikleri kötülüklerde bile bile israr etmez ler.

İşte onların mükâfatı, Rab’leri tarafından bağışlanma ve altlarından ırmaklar akan, içinde ebedî kalacakları cennetlerdir. Böyle amel edenlerin mükâfatı ne güzeldir!”
Bu nedenle Allah dostları, günahlarından tövbe etmek isteyenlere, bu hadise uyarak, gusül, abdest ve tövbe namazını tavsiye etmektedirler.

Bu, bizim için en güzel ikram ve en büyük müjdedir.

İhram Namazı

İhrama girmeden önce kerâhet vaktinin dışında kılınan iki rek’atlık bir namazdır.

Evvâbîn Namazı

Evvab, dönmek, tövbe etmek ve yönelmek anlamına gelir. Evvabin namazı ise tövbekârların namazı demektir. Vakti, akşam namazından sonra başlar ve kır mızı şafağın kaybolmasıyla sona erer. Yani yatsı namazının vaktinin girmesiyle biter. En azı iki, en çoğu yirmi rek’attır.

Tesbih Namazı

Dört rek’at olup bir arada kılınabilecağı gibi ikişer rek’at olarak da kılınabilir. Vakti, kerahet vakitlerinin dışındaki her vakittir. Kişi her rek’atta kıraatten sonra on beş defa şöyle der:

سبحان الله والحمد لله ولا إله إلا الله والله أكبر

Rükü, i’tidal, secde, secdeler arasındaki oturuş, istirahat oturuşları veya teşehüdden önce veya ondan sonra ayni tesbihatı onar defa tekrar eder. Şayet sayılarında şüpheye düşerse, tahminin asgarisini yaptığını kabul eder ve sayıyı tamamlar.

Kaynak: Şafii ilmihali Siraceddin önlüer

BENZER KONULAR:

• Hanefi mezhebine göre nafile namazlar nelerdir
• Bir günde hem kaza namazimi hem sünnet namazi hemde nafile namazlari kilabilirmiyim?
• nafile namazlarla ilgili çeşitli sorular
• Şafi’de Cemaatle Kılınmayan nafile namazlar
• Şafi’de Cemaatle Kılınan nafile namazlar