1.1. Hadis ve Sünnet Nedir?
Hz. Muhammed tarafından gerçekleştirilen bir davranışa veya bir davranışın yapılmasına verilen onaya sünnet, Hz. Muhammed tarafından söylenen sözlere ise hadis denir. İslamiyet’te iki çeşit vahiy olduğu kabul edilir. Birinci çeşit vahiy, Kur’an-ı Kerim ayetlerine münhasırdır ve iki kapak arasına yerleştirilerek yazıya geçirilmiştir. Bu vahiy türü tüm Müslümanlar tarafından tartışmasız şekilde kabul edilir. İkinci çeşit vahiy ise, Hz. Muhammed’in yorumuyla birlikte Kur’an-ı Kerim’de ortaya konan kuralların detaylandırılması ve günlük meseleler konusunda çözümler üretmesidir. Bu tür vahiy ise Hz. Muhammed’in sözleri(hadis) ve fiilleri(sünnet) olarak kabul edilmektedir. Hz. Muhammed’in sünneti, önem itibariyle Müslümanları ilgilendiren tüm alanlarda Kur’an’dan hemen sonra gelen ikinci önemli kaynak olarak kabul edilmiştir(Osmâni, 2018, s. 15). Pratik hayatımızda sünnetlere uymamız ise ancak bunları bizlere aktaran hadislere tabii olmamızla mümkün olabilir(Canikli, 2010, s. 142).

1.2. Hadislerin Kaynağı

Siyasetle ilgili İslami bir araştırma yaparken Kur’an’a direk olarak başvurmak kolaydır. Çünkü Kur’an tek bir kaynaktır, hiçbir ayeti üzerinde tartışma bulunmamaktadır ve ayrıca hiçbir Kur’an-ı Kerim ile bir başka Kur’an-ı Kerim arasında farklı ayetler, aktarımlar, anlamlar bulunmamaktadır. Fakat söz konusu hadis ve sünnet olduğu zaman günümüzde dahi devam eden tartışmalar bulunmaktadır. Günümüze ulaşan hadislerin bazısı uydurma[1] bazısı sahih[2] hadis olarak kabul edilir. Örneğin Kütüb-i Sitte(altı kitap)[3] kitaplarında bulunan hadisler, çoğu Müslüman tarafından sahih hadislerin bulunduğu eserler[4] olarak kabul edilir. Yine bu çalışmada yararlanılan Riyazüs Salihin[5] eseri, Kütüb-i Sitte’de bulunan hadislerden derlenerek her konu hakkında en sağlam ve yaygın hadislerin toplandığı, İslam toplumu genelinde güvenilir olarak kabul edilen bir kaynaktır.

1.3. Hadis ve Sünnet’in Siyasi Önemi

Teorik olarak Kur’an, pratik açıdan da sünnet; tüm İslâm siyasetçilerini, siyaset kuramcılarını, yöneticileri ve hukukçuları bağlamıştır. Kur’an ve hadislerde bu gruplarla ilgili onlarca ayet ve hadis bulunmaktadır. Hz. Muhammed, peygamber olduğu andan itibaren vahyin İslam daveti için belirlediği yol haritası üzerinde ilerlemiştir. Sözlerini, davranışlarını ve kararlarını da kendi keyfine göre değil bu yol haritasına göre belirlemiştir. Allah da peygamberinin davranışlarının güzelliğini şu ayet ile belirtmiştir: ‘‘Ey inananlar! And olsun ki, sizin için, Allah’a ve ahiret gününe kavuşmayı umanlara ve Allah’ı çok anan kimselere Resulallah(Allah’ın elçisi) en güzel örnektir’’(Ahzâb 33/21). Hz. Muhammed’e uyulması gerekliliği konusunda ise şu ayet indirilmiştir: ‘‘De ki: Allah’ı seviyorsanız, bana uyunuz ki, Allah da sizi sevsin ve günahlarınızı bağışlasın’’(Ali İmran 3/31). Hz. Muhammed bir birey olarak tüm Müslümanlara örnek olduğu gibi, O’nun kurduğu devlette aynı şekilde tüm İslam devletlerine örnek olmuştur. Hz. Peygamber’in yönetim şekli, yönetiminde bulunan özellikler, yöneticide aradığı tüm özellikler, memur atamalarında nelere dikkat ettiği ve devletiyle ilgili dikkat ettiği diğer bütün hususlar, daha sonra kurulacak İslam devletlerinin de dikkat etmesi gereken konular olmuştur. Bu bağlamda hadis ve sünnet, Kur’an ile birlikte Müslümanların kurduğu devletin temel yapı taşlarından ikincisini oluşturmaktadır.

Mustafa Öden

[1] Senedi sağlam olmayan, tahrif edilmiş veya sonradan uydurulmuş hadis.
[2] Senedi sağlam, güvenilir ve tüm Müslümanlar tarafından kabul gören hadis.
[3] Raviler ve Eserleri: Buharî ile Müslim’in Câmiu’s-Sahîh adlı eserleri, Ebû Davud, Tirmizî, Nesai ve İbn Mace’nin sünen(Sünenler genellikle iman, ibadet, hukuk ve cezaya dair hadisleri ihtiva eder. Bu eserlerde Resûl-i Ekrem(asm)’in söz, fiil ve takrirleri yanında ashabın ve tâbiînin fetvaları da yer alır) türündeki eserleri
[4] Sahih hadislerin mutlaka bu eserlerde olması gerekmez. Bunlar dışında da sahih hadislerin bulunduğu eserler vardır.

İki farklı hadis rivayeti