Büyük Melekler

ve İsimleri
Cenâb-ı Allah meleklerin, “Bizden hiç kimse müs­tesna olmamak üzere, herbirimiz için belli bir makam vardır.” ^[1][193] dediklerini bildirmiştir. Bu, Râzî’ye göre herbir meleğin, daha ilerisine geçemeyeceği ve aşamayacağı bir mertebe ve derecesinin bulunduğunu göste­rir. Aynı zamanda bu, onların bu âlem üzerinde tasarruf etmedeki ve ma’rifetullahdaki derecelerine işarettir.^[2][194]
Meleklerden bazılarının isimleri, âyetlerde ve ha­dislerde diğerlerinden farklı bir şekilde geçer. Bunlara “reis melekler” denilmektedir. Hz. Âişe annemiz; Hz. Peygamber (a.s)’in gece namazına başlayacağı zaman, “Ey Cebrail’in, Mikâil’in ve İsrafil’in Rabbi olan, göklerin ve yerin yaratıcısı, görünmeyeni ve görüneni bilen Allahım, ihtilaf ettikleri konularda kulların arasında sen hü­küm verirsin. İhtilaf edilen konularda beni gerçeğe ilet! Sen dilediğini doğru yola iletirsin.” diye,^[3][195] her namazın peşisıra da “Cebrail’in, Mikâü’in, İsrafil’in ve Muhammed’in Rabbi olan Allahım, cehennemin sıcaklığından ve kabir azabından beni koru!” diye^[4][196] dua ettiğini haber vermiştir.
Bu dualarda özellikle bu üç ismin kullanılış tarzın­dan, bu meleklerin Allah Teâlâ katında büyük kıymete ve öneme sahip olduklarını, Hz. Peygamber (a.s)’in diliyle öğrenmiş oluyoruz. Hadislerdeki ifadede, son derece ileri bir kıymet bildirimi görülmektedir. Allah Teâlâ’nın bü­yüklüğü ve yüceliği, insanların sınırlı anlayışlarının sevi­yesine indirilerek ancak böyle anlatılabiliyor. Belki bu bü­yüklük hakkıyla anlatılamıyor, ama bir nebze anlaşılması kolaylaştırılıyor.
Bu ifadeler bize; -teşbihte hata olmasın- Kânûnî Sultan Süleyman’ın, Fransa kralı I. Fransuva’ya gönderdiği mektupta, kendisini tanıtırken, daha doğrusu sal­tanatının büyüklüğünü anlatırken, “Ben ki… Akdeniz’in ve Rumeli’nin ve Anadolu’nun ve Karaman’ın ve Rûm’un ve Zülkâdiriyye vilâyetinin ve Diyâr-ı Bekr’in… ve dahi birçok memleketin sultânı ve pâdişâhı Süleyman Hân’ım…”^[5][197] diye, sahib olduğu önemli yerleri saymasını hatırlatıyor.
Allah Teâlâ’nın büyüklüğünden şüphemiz elbetteki yoktur. Fakat dualardaki ifadelerden, ismi sayılan melek­lerin kıymetini anlamış oluyoruz. Hadislerde ismi geçen üç melekten ikisi, bu özel isimleriyle Kur’ân’da da geçmektedir. İsrafil (a.s) ise özel ismi ile değil, ama sıfatı ile geçmektedir. Özel ismine hadislerde rastladığımız ve bü­yük meleklerden olduğuna inandığımız bir dördüncü me­lek daha var:’ O da ölüm meleği olan Azrail (a.s)’dir. Bun­dan Kur’ân’da “ölüm meleği” diye bahsedilmektedir. İşte bu dört melek, reis meleklerdir ve Allah’ın melek ordula­rının kumandanlarıdır. Hak Teâlâ’nın:
“Ne Mesih, ne de mukarreb melekler, Allah’a ibadet etmekten asla kaçmaz­lar.” ^[6][198] âyetinde özellikle bahsettiği “mukarreb melekler”, meleklerin derece ve fazilet bakımından birbi­rinden farklı olduğuna delâlet eder. Buradan hareket eden müfessirler, Cebrail, Mikâil, İsrafil, Azrail ve Hamele-i Arş’ın en büyük melekler olduğunu söylemişlerdir.^[7][199]

[1][193] Saffât: 37/164.

[2][194] Râzi, 19/22.

[3][195] Müslim, Müsâfırin, 200 (1/534); İbn Mace, İkâme, 180 (1/431); Müsned, 6/156.

[4][196] Taberî, 1/342-343; İbn Kesir, 1/229.

[5][197] Oktay, s. 118.

[6][198] Nisa: 4/172.

[7][199] Râzî, 8/432.

Meleklerin nitelikleri ile ilgili ayetler