FETTAH

الفتاح

Allah’ın isimlerinden (esma-yl husná) biri.

“Fettah” ismi “adaletle hükmeden, iyilik kapılarını açan ve müminlere zafer kazandıran” anlamlarına gelir. Kur’an-ı Kerim’de bir yerde “her şeyi hakkıyla bilen” anlamındaki alim ismiyle birlikte kullanılır. Bu şekilde Allah Teålă, hiçbir şey kendisine gizli kalmadığı ve her şeyi en ince ayrıntısına kadar

bildiği için, kıyamet gününde insanlar arasındaki anlaşmazlıkları çözüme kavuşturup adil biçimde hüküm vereceğini bize hatırlatır. Hz. Peygamber’e de bunu muhataplarına bildirmesini buyurur: ” De ki: Rabbimiz hepimizi bir araya toplayacak, sonra aramızda hükmünü adaletle verecektir. O adaletle hükmeden (fettâh) ve her şeyi hakkıyla bilendir” (Sebe’ 34/26). Buna uygun olarak, Hz. Şuayb, inanmayan kavmi ile aralarında hüküm vermesi, bu şekilde kimin doğru yolda olduğunu açıklığa kavuşturması ve kendilerini iyiliğe ulaştırması için Allah’a yalvarmış ve O’nun “hüküm verenlerin en hayırlısı” (hayrü’l-fatihin) olduğunu söylemiştir (el-A’raf 7/89). Hz. Nuh da, onu yalancılıkla suçlayan kavmi ile arasında hüküm vermesi ve inananları kurtarması için fettâh olan Allah’a dua etmiştir (es-Suara 26/117-118). Fettâh ismi Hz. Peygamber tarafından da Allah’ın isimleri arasında sayılmış (Tirmizi, “Daavât”, 82), ayrıca bir hadiste fettâh ismiyle aynı anlama gelen fâtih ismi Allah Teâlâ’ya izafe edilmiştir (Ahmed b. Hanbel, el-Müsned, VI, 24).

Fettâh ismi her şeyden önce Allah Teâlâ’nın adaletle hükmetmesini ifade etmektedir. Şüphesiz adaletle hükmetmek, herkesin hakkını vererek gerçeklerin açığa çıkması, bir anlamda gerçeklerin üzerindeki örtünün açılmasıdır. Allah Teâlâ kıyamet gününde adaletle hükmedecek, hak ile bâtıl açığa çıkacaktır. Hz. Nuh’un, kendisini yalancılıkla suçlayan kavmi ile kendisi arasında hüküm vermesi için Allah’a dua ederken Fettah isminin kökünü oluşturan “fetih” (açmak) kökünden türeyen fiili kullanması da bu gerçeği göstermektedir (eş-Şuarâ 26/117-118).

Fettâh ismi aynı zamanda Allah Teâlâ’nın kullarına maddi-manevi bütün rızık kapılarını açması, onlara iyilik ve lütufta bulunmasını da ifade eder. 0, insanlara kıtlıktan sonra yağmur, fakirlikten sonra zenginlik, hastalıktan sonra şifa, üzüntünün ardından sevinç ve günahın ardından tövbe vererek lütuf ve rahmet kapılarını açar. Hz. Peygamber’in de müminlere camiye girerken yapmalarını tavsiye ettiği, “Allahım! Bana rahmet kapılarını aç!” (Müslim, “Salatu’l-müsafirin”, 68) duasında da fettâh isminin bu anlamına işaret edilmiştir. Şüphesiz O’nun açtığı bu kapıyı kapatacak hiç kimse yoktur (Fâtır 35/2). Allah Teâlâ, bereket kapılarını hem O’na hakkıyla inanan müminlere hem de yanlışta direnerek O’na karşı çıkanlara açarak cömertliğini sergilemektedir. Ancak bu nimetler müminlerin şükretmesine vesile olurken, käfirlerin şımarıklığını arttırarak helak olmalarına sebep olur (bk. el-En’âm 6/44; el-A’raf 7/96; el-Mu’minun 23/75-77).

Fettâh ismi aynı zamanda “zafer kazandıran, fetih nasip eden” anlamına da gelir. Fettâh olan Allah müminlere destek vererek onların zafer kazanmalarını sağlamaktadır (es-Saf 61/13). Allah Teâlâ “Biz sana apaçık bir fetih ihsan ettik” (el-Fetih 48/1) buyurarak Hz. Peygamber’e fettâh ismini hatırlatmış ve bunun açık bir lütuf olduğunu da haber vermiştir. Allah’ın yardımı ve desteği ile gerçekleşen bu fetihler insanların gönül kapılarının açılmasına ve onların bölük bölük İslam’a girmesine vesile olmuştur (en-Nasr 110/1-3).

“Fettah” ismi, “en doğru kararı veren, hükmeden” anlamına gelen hakem, “rızık ve rahmet kapılarını açan” anlamındaki “rezzâk”, “rızkı dilediğine, dilediği kadar yayan ve bollaştıran” anlamına gelen “bâsıt”, “zenginlik veren” anlamına gelen “muğni” ve “yardım eden, zafer veren” anlamındaki “nasir” isimleriyle anlam açısından yakındır. “Fettâh” isminin bütün tecellileri Allah Teâla’nın kullarına yönelik rahmetinin bir tezahürü olduğu için, O’nun rahmetini ifade eden en temel isimler olan “rahmân” ve “rahim” isimleri de “fettah” ismiyle anlam yakınlığı taşır. Ancak her türlü çözülememiş ihtilafı adil bir hükümle açıklığa kavuşturma, ferahlık vererek her türlü maddi ve manevi darlıktan kurtarma ve fetih lütfetme gibi anlamları kendisinde toplaması açısından “fettâh” ismi diğerlerinden ayrılır (bk. BASIT; HAKEM; MUĞNI; NASĪR; RAHMÂN; REZZAK).

Allah’ın “fettâh” isminin anlamını kavrayan bir mümin, O’nun her türlü zorluğu açıp kolaylaştıracağından emindir. Bu sebeple öncelikle O’nun lütuf ve cömertliğinden asla ümidini kesmez. Bereket kapısının her zaman açık olduğunu bilir ve buna giden vesileleri araştırır. Bunun yanı sıra, bu dünyada çözülemeden kalan, müminlere sıkıntı ve darlık veren her şey hakkında Allah’ın kıyamet gününde en âdil biçimde hüküm vereceğinin, onları ferahlık ve nimete kavuşturacağının farkındadır. Sıkıntı ve darlık anlarında rızık ve merhamet kapılarının anahtarını elinde bulunduran fettâha gönlünü açarak huzura kavuşur. Allah’ın “fettâh” ismini özümseyen bir mümin, aynı zamanda insanlara hayır kapılarını açmak ve etrafına faydalı olmak için çabalar. Fettâh olan Allah’ın desteğiyle bütün kapıların açılacağının bilincinde olur.

Kaynak: İslam ansiklopedisi Diyanet