Oruca niyet etmenin hükmü ve zamanı nedir?

Sözlüklerde bir işe kesin biçimde karar verme anlamına gelen niyet bütün oruç çeşitlerinde geçerlilik şartıdır, hatta bazı mezheplerde rükün sayılmıştır. İmam Züfer’e göre niyet etmemiş olsa da oruçla mükellef kimse ramazan gününde oruç yasaklarını ihlâl etmemişse borcunu ödemiş olur. Niyette kalp esastır; ancak kalpteki kararlılığı perçinlemek üzere ayrıca dille söylenmesi genellikle tavsiye edilmiştir. Gerçek iradeye uygun olmaksızın yani kalben yapılmayan niyetin sadece dille söylenmesinin bir değeri yoktur.

Oruca niyetin zamanı hususunda ana kaide bunun güneşin batmasından itibaren başlayıp imsak vaktinden önce tamamlanmış olmasıdır. Zira Rasûl-i Ekrem (s.a.s.) şöyle buyurmuştur:

مَنْ لَمْ يُبَيِّتِ الصِّيَامَ قَبْلَ الْفَجْرِ، فَلَا صِيَامَ لَهُ
“Fecir doğmadan (imsak vaktinden) önce niyet etmeyenin orucu yoktur. ”

Hanefilere göre bütün oruç çeşitlerinde imsak vakti girerken veya geceden niyet edilmesi (tebyit) daha iyidir. Bununla birlikte zamanı belirli oruçlara; ramazan orucunun edası ve vakti belirtilmiş adak ile bütün mutlak nâfile oruçlar belli bir zamana bağlı olan oruçlar olmaları nedeniyle bunlara, akşam güneşin batmasından itibaren ertesi gün gün ortasına kadar niyet edilebilir. Bunlara geceden niyetlenmek ve belirlemek şart değildir. Öğle vakti girdikten sonra artık hiçbir oruca niyet edilemez. Bu tür oruçlar için mutlak niyet de yeterlidir. Bu durumda, imsak vaktinden niyetin yapıldığı ana kadar da oruç yasaklarının ihlal edilmemiş olması gerekir. Akşam güneş batmadan önce veya tam istiva zamanında yahut bundan sonra akşama kadar hiçbir oruca niyet edilemez.

Diğer oruçlara yani zimmette borç olan oruçlara, yukarıdaki hadis gereği, geceden niyet edilmesi ve belirlenmesi şarttır. Bu oruçlar; başlanmış bir nafile orucun kazası, ramazana orucunun kazası, bütün çeşitleriyle kefaret oruçları ile mutlak adak oruçları için en geç imsak vaktine kadar niyet edilmiş olması şarttır. Ayrıca bu oruçları tayin etmek de gereklidir. Çünkü bu oruçlar için belirlenmiş bir gün yoktur. Bunlara hangi günlerin ayrılacağı, ancak böyle bir niyet ile tayin edilmiş olur. İkinci fecirden sonra böyle oruçlara karar verip tutmak caiz değildir.

Şafiî mezhebine göre ise ramazan orucuna, kaza orucuna ve adak orucuna tebyit yani geceden niyetlenmek şarttır. Gündüz yapılan niyet geçersizdir. Geceden niyetlenilmediği vakit, ramazan ayından sonra o günü kaza etmek gerekir. Buna göre Şafiî olan bir kişi, geceden niyet yapmayı unutursa gündüz öğle vaktinden önce, Hanefileri taklit ederek niyet yapabilir. Malikî mezhebine göre ise ramazan-ı şerifin başında bir niyet getirilirse kâfidir. Her gece niyet getirmek gerekmez. Bunun için Şafiî veya Hanefi olan kimse ramazan-ı şerifte “ben şu ramazan-ı şerif ayında oruç tutmağa niyet ettim” dese iyi olur. Şafiîler göre nafile oruca zevalden öncesine veya güneşin batışından öncesine kadar da niyet yapılabilir. Yeter ki sabahtan itibaren oruca aykırı bir iş yapılmamış olsun.
Oruç tutmama kastının bulunmaması kaydıyla sahur yemeği niyet yerine geçer. Geceden niyet edip sahura kalkmamak ise oruca mani değildir. Şafiî âlimlerine göre sahura kalkmış olmak niyet yerine geçmez.

BENZER KONULAR:

• Hamile ve emziren anneler oruç tutabilir mi?
• Hamileyken oruç tutamadım
• Hamile veya emzikli olan bir bayanın Ramazan orucunu tutması
• Hamileler oruç tutabilir mi
• Hamile ve süt emziren kadın oruç tutabilir mi?
• Tümünü görüntüle.
• İçten yapılan oruç niyeti
• Şafi oruç niyeti
• oruç niyeti nasıl yapılır
• oruç niyeti zamanı
• oruç niyetsiz tutulur mu
• Tümünü görüntüle.