Paylaş
Karşılıksız yapılan iyilik “Sadaka”
Question
SADAKA
(ALLAH İÇİN GÖNÜLLO OLARAK KARŞILIKSIZ VERMEK, İYİLIK ETMEK)
Sadaka: Yüce Allah’ın rızasını kazanmak amacıyla, farz olmaksızın karşılık sız ve gönüllü olarak, ihtiyacı olana para, mal veya duruma göre herhangi bir şeyi vermek, yardımda bulunmak ve herhangi bir şekilde iyilik etmektir.
Peygamber Efendimizin (s.a.v.) sadaka ile ilgili olarak söylediği şu açıklaması sadaka kavra minin anlamını somut olarak önümüze koymaktadır: “Güneşin doğduğu her yeni günde kişiye, her bir mafsalı için bir sadaka vermesi gerekir. İki kişi arasında adalet yapman bir sadakadır. Kişiye hayvanını yüklerken yardım etmen, bir sadakadır. Güzel söz sadakadır, namaza gitmek üzere attığın her adım, sadakadır. Yoldan rahatsız edici bir şeyi kaldırıp atman, sadakadır.”
“Sadaka” sözünden ne anlıyorsun? Bu kavram sende neler çağrıştırıyor? Hangi konular bu kavramın içine giriyor düşün!
SADAKANIN DİNDEKİ HÜKMÜ
Bütün vakitlerde sadaka vermek, Hanefi mezhebine göre mendup; diğer mezheplere göre ise, müstehaptır. Sadaka vermeyi özendiren pek çok ayet-i kerime ve hadis-i şerif vardır. Bunlardan birkaçı şöyledir: Yüce Allah, sadaka hakkında şöyle buyurmaktadır:
“Verdiğinin kat kat fazlasını kendisine ödemesi için Allah’a güzel bir borç verecek yok mu “
Ebû Hüreyre’nin (na.) naklettiğine göre, Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bir hadis-i şerifinde sadakayı teşvik ederek şöyle buyurmuştur:
“Her kim helal kazancından bir hurma tanesine denk bir sadaka verirse, Allah o sadakayı sağ eli ile kabul eder. -Zaten Allah helalden başkasını da kabul etmez. Sonra Allah o hurmayı, sizden birinizin tayını büyüttüğü gibi büyütür de nihayet o hurma dağ gibi olur.”
Yine Peygamber Efendimiz (s.a.v.) bir başka hadis-i şerifte de şöyle buyurmuştur: “Sadaka vermek, Rabbin gazabını söndürür ve kötü ölümü de önler.”
Allah’ın hoşnutluğunu kazanmak için fakir ve muhtaçlara yardım ve iyilik etmeyi insana kolaylaştıran, bu erdemli davranışı gerçekleştirmesini sağlayan etkenlerin neler olduğu konusunda düşünün.
IHTİYACI OLAN AKRABAYA PARA-MAL VERMEK, HERHANGİ BİR ŞEKİLDE YARDIM VE İYİLİK ETMEK
Müslüman şahsiyetin, geçindirmekle yükümlü olmadığı, ihtiyaç içindeki amca, dayı, hala ve teyze gibi akrabalarına ve zengin hanımın, kendi fakir kocasına, Allah’ın hoşnutluğunu kazanma amacıyla kendi malından harcamada bulunması, ihtiyaç sahiplerine para, mal veya duruma göre herhangi bir şeyi vermesi, iyilik etmesi mendup olup, çok güzel davranıştır.
İhtiyaç sahibi akrabaya yardım etmek, başkalarına yardım etmekten daha faziletli olup, kişi ye daha çok sevap kazandırır. Çünkü Yüce Allah bu yardımı överek “şiddetli bir açlık gününde, kendisiyle yakınlığı olan bir yetimi…. doyurmaktır” buyurmuştur. Peygamber Efendimiz de (s.a.v.) akrabaya yapılan yardımın, başkalarına yapılan yardımdan üstün olduğunu belirterek şöyle buyurmuştur: “Yoksul kimseye sadaka vermekte sadaka sevabı vardır. Akrabaya sadaka vermekte ise; hem sadaka sevabı hem de akrabalık bağlarını kuvvetlendirme sevabı vardır.”
ALLAH İÇİN GÖNÜLLÜ OLARAK KARŞILIKSIZ VERMENİN, YARDIM VE İYİLİK ETMENİN AHLAKI KURALLARI
Allah için gönüllü olarak karşılıksız vermek, yardım ve iyilik etmek, bütünüyle. insanın kendi keyfine bırakılmış bir konu değildir. Bu davranışı gerçekleştirmenin birtakım imani ve ahlaki kuralları vardır. Bu kurallardan bazıları farz, bazıları ise menduptur. Müslüman her zaman bu kurallara göre hareket etmek zorundadır.
Farz olan kurallardan bazıları şunlardır:
1- İhlaslı olmak. İhlas, her türlü dini görevleri, halkın övme ve beğenmesini, yerme ve kınamasını düşünmeksizin sırf Allah için iyi ve saf bir niyetle yapmak, şirk, nifak, gösteriş ve duyurma gibi kusur ve ayıplardan uzak durmak, söz, fiil ve davranışlarında samimi ve dosdoğru olmaktır. İhtiyaç sahiplerine gönüllü yardım ve iyilik ederken bu ihlas sağlanmalı ve sonuna kadar korunmalıdır. Birilerinin beğenisini kazanma veya eleştirisinden kurtulma amacıyla yapılmamalıdır; zira böyle yapmak harcamanın Allah katında boşa çıkmasına sebep olur.
2- Yapılan yardım ve iyiliği hiçbir zaman başa kakmamak ve gönül kırmamak. Çünkü Yüce Allah bu şekildeki işlerin Allah katında hiçbir karşılığının olmayacağını haber vererek şöyle buyurmuştur: “Ey iman edenler! Allah’a ve ahiret gününe inanmadığı halde insanlara gösteriş olsun diye malını harcayan kimse gibi, sadakalarınızı başa kakmak ve gönül kırmak suretiyle boşa çıkarmayın.”
Mendup olan kurallardan bazıları ise şunlardır:
1- Yardımı para olarak yapıyorsa, temiz ve helal kazancından yapmalı, şayet yardı mi mal olarak vermek suretiyle yapıyorsa, bu malın iyi cinsten olmasına özen göstermeli, kendisine verilmesini istemediği malları başkalarına yardım ve sadaka olarak vermemelidir. Çünkü Yüce Allah bu konuda şöyle buyurmuştur: “Sevdiğiniz şeyler den Allah yolunda harcamadıkça iyiliğe asla erişemezsiniz. Her ne harcarsanız Allah onu bilir.”
2- Yardım alan kimsenin onurunun zedelenmemesi ve yardım eden kimsenin de gösteriş ve beğenilme ayıbından uzak olması için yardımın gizlice yapılması. Asıl olan gizlilik olmakla beraber başkalarına örnek olmak ve onları yardımda bulunmaya teşvik etmek amacıyla yardım açıktan da yapılabilir. Nitekim günümüzde bazen TV kanallarında açıktan yardım toplandığını görmekteyiz. Gerçekten de bu şekilde toplanan rakamlar oldukça yüksek olabilmektedir. Ancak amellerin niyetlerle değer kazandığı veya kaybettiği unutulmayıp, bu tür yardımlarda ihlas, davranışı yönlendiren biricik etken olmalıdır. Yüce Allah yardımın gizli yapılmasının daha iyi olduğunu bildirerek şöyle buyurmaktadır: “Sadakaları açıkça verirseniz iyi olur. Eğer onları yoksullara gizlice verirseniz sizin için daha iyidir. Böyle yaptığınız için Allah sizin günahlarınızı bağışlar. Allah yapmakta olduklarınızı eksiksiz bilir.”
ÖĞRENCİLER İÇİN DEĞERLENDİRME
S1: Aşağıdakilerden doğru olanların karşısındaki kutucuğa (D), varsa yanlış olanların karşısındaki kutucuğa da (Y) yaz. Sonra varsa yanlış olanların, doğrularını söyle.
a) Gönüllü olarak yapılan nafile yardımların fazilet ve sevabı her zaman aynıdır. ( )
b) Uzaktaki fakire yardımda bulunmak, yakındaki fakire yardımda bulunmaktan daha
faziletli ve sevaptır. () c) Fakir akrabaya para ve mal yardımında bulunmak, akraba olmayan fakire para ve mal yardımında bulunmaktan daha faziletli ve sevaptır. ( )
d) İçten gelerek, gönülden yapılan yardım, istemeye istemeye yapılan yardımdan daha faziletli ve sevaptır. ( )
S2: Fakir akrabaya para ve mal yardımında bulunma davranışı ile akraba olmayan fakire para ve mal yardımında bulunma davranışını karşılaştır.
S3: Aşağıdaki yargıların dindeki delillerini söyle.
a) Gönüllü yardım mal olarak yapıldığında malın iyisinden verilmesi
b) Gönüllü yardımın gizlice yapılması
S4: Bir gün bir toplulukla beraber otururken, orada bulunanlardan birinin şöyle dediğini duyuyorsun: “Ben falan kişiye şu kadar yardımda bulundum. Falan kimsenin şu kadar borcunu ödeyip kapattım.” Onun bu sözleri karşısında tutumun ne olur? Ona hangi öğüdü verirsin?
Etkinlik
A) Şu iki konudan biri hakkında bir kompozisyon yaz. Yazında ayet ve hadislerden deliller de belirt.
a) Az dahi olsa ihtiyaç sahiplerine gönüllü-karşılıksız yardımda bulunmak
b) Gönüllü-karşılıksız yapılan yardımlar, gönülden cimrilik ve bencillik duygusunu söker atar.
B) Öğretmeninin gözetiminde, öğretmenin ve sınıf arkadaşlarınla birlikte bölgenizdeki hayır kurumlarından ve derneklerinden birini ziyaret edin. Böylelikle yürüttükleri hayır işlerinin çeşitlerini, yöntemlerini öğrenin. Sonra bu ziyaretin özetini defterinize yazın.
Answers ( 2 )
Evet, “Sadaka” terimi genellikle karşılıksız yapılan iyilikleri, yardım veya hayır işleri anlamında kullanılır. İslam kültüründe sadaka, bir kişinin, Allah rızası için malından veya zamanından başkalarına yaptığı bağış, yardım veya iyilikleri ifade eder. Sadaka sadece para verme anlamına gelmez; aynı zamanda iyi sözler söylemek, insanlara gülümsemek veya birine yardımcı olmak gibi daha küçük, ama önemli eylemleri de kapsar.
Sadaka, kişinin kalbinden gelen samimi bir niyetle yapılan bir yardımdır ve bu yardımların hiçbir karşılık beklenmeden yapılması esastır. Hem toplumda yardımlaşma ve dayanışmayı teşvik eder hem de kişinin manevi olarak arınmasına yardımcı olur.