Zikirler Tesbihle Çekilebilir mi?

Normal tesbihle zikir çekilir mi

Rasûlullah sallallahu aleyhi ve sellem Allah’u Teâla’yı zikrederken parmakların kullanılmasını emretmiş ve kıyamet günü bunların sorguya çekileceklerini bildirmiştir.

Zikirleri tesbih taneleriyle çekmekte ise bir beis yoktur. Çünkü Nebi sallallahu aleyhi ve sellem ashabını çekirdek taneleri ve küçük taşlarla zikir yaparken görünce bunu reddetmemiş ve böylelikle bu takriri bir sünnet olmuştur. Mesela hanımlarından birini yanında hurma çekirdekleri olduğu halde zikrederken görünce onu bundan menetmemiştir.

İmam Ahmed’e bu mesele sorulduğunda şöyle demiştir:

“Ebu Hureyre ve Sa’d b. Ebi Vakkas radıyallahu anhumâ çekirdek taneleriyle tesbih çekmişlerdir. Bunda bir beis yoktur. Nebî sallallahu aleyhi ve sellem de zikirlerini saymıştır.”

Bu konuda sahabilerden ve seleften nakledilen rivayetlerin çokluğu sebebiyle es-Suyuti  ve el-Leknevi gibi âlimler bu meselede müstakil risaleler kaleme almışlardır.
Öyle ki es-Suyuti ve el-Münâvî (v.1031/1622) zikirleri tesbihle çekmeye ne seleften ve ne de haleften hiçbir âlimin muhalefet etmediğini belirtmişlerdir. İmam es-Suyuti şöyle demiştir:

“Seleften veya haleften zikirlerin tesbihle çekilmesini yasakla yan hiçbir rivayet nakledilmemiştir. Aksine onların çoğu zikirleri tesbihle çekmiş ve bunu mekruh görmemiştir.

Ancak İbn Nuceym ve İbn Âbidin  gibi âlimler zikirlerin tesbihle çekilebileceğini belirtmesine rağmen, bu noktada göste rişe kaçılmaması gerektiğini, aksi halde amellerin iptal olacağını belirtmişlerdir. Buna işaret eden İbn Teymiyye ise şöyle demiştir:

“Tesbihâtları parmaklar ile saymak Nebi sallallahu aleyhi ve sellem’in kadınlara şu sözünde de buyurduğu gibi sünnettir: Al lah’ı tesbih ediniz ve tesbihleri parmaklarınızla sayınız, şüphe siz ki onlar sorgulanıp konuşturulacaklardır.

Bu zikirleri çakıl taşı, çekirdek ve benzeri şeylerle çekmek ise güzeldir. Çünkü sahabilerden radıyallahu anhum kimisi böyle yapmıştır. Nebî sallallahu aleyhi ve sellem hanımlarından birini çakıl taşı ile tesbih çekerken görünce bunu onaylamış ve Ebu Hureyre’nin de böyle tesbih çektiği rivayet edilmiştir.

Bunları delip nizami hâle getirmeye gelince, bazı kimseler bunu kerih görmüş, kimisi de bunu kerih görmemiştir. Eğer bunda niyet salih tutulursa bu da mekruh olmaksızın güzel bir amel olur.

Bunları ihtiyaç olmaksızın kullanmaya gelince, tıpkı insanlar görsün diye boyna asmak, bileğe bilezik gibi takmak ve benzeri haller gibi. Bu, ya riya için veya bunu takan riyakârları taklit etme düşüncesiyle gereksinim olmaksızın yapılmış bir ameldir. Eğer bu, riyakârlık cihetiyle yapıldıysa haram olur. Ama bunu yapanları taklit etme zannıyla yapıldıysa, bu da en azından mekruhluk seviyesinde olur. Şüphesiz ki ibadetlerde özellikle namaz, oruç, zikir ve Kur’an tilaveti gibi olanlarda insanlara gösteriş yapmak en büyük günahlardandır. ”

Unutulmamalıdır ki âlimler bile bu noktada riyaya düşmekten çekinmiş ve ellerinden geldiğince amellerini gizlemişlerdir. Hafiz es-Sehâvi hocası İbn Hacer el-Askalâni’nin ilim meclislerindey ken elbisesinin altından gizli olarak tesbih çektiğini, bazen tes bihin elinden düştüğünü ve amelinin görünmesi sebebiyle onun rahatsızlık duyduğunu belirtmiştir.

Bununla birlikte İmam Ahmed, İbnu’l Cevzi,  İbn Teymiyye, İbn Allân, İbn Nuceym, İbn Hacer el-Askalâni, Molla Aliyu’l Kâri,  es-Suyuti, eş-Şevkâni³ ve el-Kettânî gibi pek çok âlim bu meselenin cevazı noktasında ittifak etmesine rağmen, bazı kimseler tesbih kullananları bidatçı olmakla itham etmiştir.

Bunlar diğer rivayetleri gözardı ederek İbn Mes’ud radıyalla hu anh’ın toplu zikir çeken kimseleri azarlamasıyla ilgili bir riva yeti esas alıp bunu inkâr etmişlerdir. Bu rivayetteki kimseler el lerindeki küçük taşlarla halka halinde oturarak içlerinden birinin verdiği komutla toplu zikir yaptıkları için İbn Mes’ud tarafından azarlanmışlardır.
Fakat İbn Mes’ud radıyallahu anh bu hareketiyle taşlarla tesbih çekmeyi bile kastetmiş olsa -ki bu net değildir- biz onun bu inkârını değil, Nebî sallallahu aleyhi ve sellem’in bu meseledeki ikrarını esas alırız. Zira İbn Teymiyye’nin belirttiği gibi Nebî sal lallahu aleyhi ve sellem taş ve hurma çekirdekleriyle zikirleri saymayı onaylamış ve bu nedenle Ebu Said el-Hudri, Ebu’d Derdâ, Ebu Hureyre, Sa’d b. Ebî Vakkas ve Ebu Safiyye radıyallahu anhum gibi sahabeden birçoğunun bu ameli yaptığı nakledilmiştir.

Bu nedenle zikirleri taş ve çekirdek tanelerine kıyasla tesbih ve zikirmatik gibi aletlerle çekmekte riya olmaması şartıyla herhangi bir beis yoktur. İbadetin özü dua Abdullah Samed Afracı

BENZER KONULAR:

• Namaz tesbihatı nasıl yapılır? Namazdan sonra okunacak dua ve zikirler
• Peygamberimizin tavsiye ettiği en faziletli dua ve zikirler
• Deniz köpüğü kadar günahı affettiren zikir
• Tesbih namazında hangi zammı sureler okunur?
• Sabah akşam okunacak dua ve zikirler Türkçe Arapça
• Tümünü görüntüle.