FATİHA SURESİNİN ÇAĞRIŞTIRDIKLARI

Fatiha suresinde verilen mesajlar

Fatiha, “açmak, açıklığa kavuşturmak, sıkıntı ve meşakkati gidermek, başlamak” anlamındaki fetih kökünden türemiş bir kelimedir.
Fatiha, Kur’an-ı Kerim’in ilk suresi ve bir bakıma onun önsözü olduğu için bu adı almıştır.
Yine Kur’ân’ın tertibi ile yazılması itibariyle birinci sure olması yanında, namazdaki kıraat rüknünün yerine getirilmesine bu sure ile başlanması ve nihayet bir bütün olarak indirilmiş surelerin de ilki olduğu için de ona bu isim verilmiştir.
Önce Allah’ı en belirgin nitelikleri ile tanıtarak insanı sağlam bir imanla ona yöneltmekte olan Fatiha sûresi, yaratıcıya ve yaratılmışlara karşı sorumluluk duygusu ile hareket etmeyi, dinin ve dindarlığın temeli olarak belirlemektedir.
Sûrenin, insanoğlunun yaratıcısıyla ve hem cinsiyle uyum içinde yaşamak şeklindeki evrensel hedefi gerçekleştirmeyi gaye edindiği dikkate alınırsa, onun sadece Kur’ân’ın özü değil, aynı zamanda bütün hak dinlerin de özü olduğu sonucuna da varılabilir.

İşte Kur’ân’ın özü olan Fatiha, bu esas üzerine gönderilmiş ve ilk ayetlerinde de bu durum, veciz bir şekilde ortaya konmuştur.
Surede öncelikle hamd-ü senânın, her türlü övgünün, Rahman ve Rahim olan âlemlerin rabbine mahsus olduğu belirtilmektedir. Ardından Rabbimizin, aynı zamanda din gününün sahibi, yani Allah’ı Rabb olarak kabul eden ve etmeyenlerin hesaba çekileceği günün de sahibi olduğu hatırlatılmakta, insanın ancak Rabbine ibadet etmek sureti ile dünya ve ahiret saadetine kavuşabileceği, ibadetin ise tevhid inancının tabii bir sonucu, aynı zamanda dünya ve ahiret saadetinin başlıca vasıtası olduğu bildirilmektedir.

Sure içinde yer alan “Ancak sana ibadet eder ve ancak senden yardım dileriz” ifadeleriyle, yalnız Allah’a kulluk edilmesi istenmekte, maddeye, paraya, servete, şöhrete, arabuluculara kulluk etmekten, Allah’tan başka dostlar edinip onlardan yardım dilemekten ve onları vesile kılıp Allah’a yaklaşmaktan insan men edilmektedir.
Fatiha suresi, saadetin ancak doğru yolda yürümekle gerçekleşeceğini, buna aykırı davranıp ondan sapanların devamlı bir bedbahtlık ve mutsuzluk içinde olacaklarına da işaret etmektedir.

Fatiha, Allah ile kul arasında bir tür sözleşme olarak da değerlendirilir. Şöyle ki;
Fâtihayı okuyan kul اَلْحَمْدُ لِلّٰهِ رَبِّ الْعَالَمٖينَ “Âlemlerin Rabbi olan Allah’a hamd olsun”dediğinde Allah, “kulum bana hamd etti” der.
Kul, مَالِكِ يَوْمِ الدّٖينِ “O din gününün hükümdarıdır”deyince, Allah, “kulum beni yüceltti” der.
Kul, اِيَّاكَ نَعْبُدُ وَاِيَّاكَ نَسْتَعٖينُ “biz ancak sana ibadet eder, yalnız senden yardım dileriz” deyince, Allah, “bu benimle kulum arasındadır, artık kulum ne isterse olacaktır” der.
Kul اِھْدِنَا الصِّرَاطَ الْمُسْتَقٖيمَ ﴿٦﴾ صِرَاطَ الَّذٖينَ اَنْعَمْتَ عَلَيْهِمْ غَيْرِ الْمَغْضُوبِ عَلَيْهِمْ وَلَا الضَّالّٖينَ ﴿٧﴾ “bizi doğru yola ilet, nimet verdiklerinin yoluna, gazaba uğramışların ve şaşırıp sapanların yoluna değil” deyince, Cenâb-ı Hak, “işte bu yalnızca kulum içindir, isteği yerine gelecektir” der.[1]

Fâtiha suresindeki ifadeler, müslümanlar için toplum hayatının ve toplumsal dayanışmanın önemini, cemaat şuuruyla birlik ve beraberlik içinde, sırat-ı müstakim üzere hareket etmenin gereğini ortaya koyar. Cemaatle kılınan namazlarda, imamın kıraatinin, aynı zamanda cemaatin kıraatinin yerine geçmesi, (Hanefi mezhebine göre ) Fatiha suresindeki bu kapsamı ifade etme özelliğinden dolayıdır.
Ayet-i kerimenin meali ile tamamlayalım: “Andolsun, biz sana tekrarlanan yedi âyeti ve büyük Kur’ân-ı verdik. Kâfirlerden bir kısmını faydalandırdığımız şeylerde sakın gözün kalmasın. Onlara karşı mahzun olma ve müminlere (şefkat) kanadını indir.”[2]

[1] ^{Müslim, Salât, 38–40.}
[2] ^{Hicr, 87–88.}

Fatiha süresi ne demek? İslamda Fatiha süresi hakkında bilgi