Kıyas kelimesinin anlamı ve dini hükmü

Kiyasin Caiz Olusu

Hadis serifte geçen: Ey Allah’ın Rasulu, dediler bizden herhangi bir kimse arzusunu yerine getirdiği halde bundan dolaya ecir alma sozkunusu olur mu? (Rasulullah (SAV) soyle buyurdu: “O arzusunu haram yoldan karşılayacak olursa ne dersiniz onun için gürah olur mu? İşte ayni sekukde o arzusunu helal yoldan karşılayacak olursa onun için ecir olur. Nevevi der ki “Bu ifadelerden kıyasın caiz olduğu anlaşılmaktadır Bütün ilim adamlarınan goruşude budur Bu hususta Zahiriler müstesna muhalefet eden yoktur.

Sozlukte kiyas Birseyi Benzeri şey ile olçüp biçmek. anlamındadır Mesela kumasi metre ile olctu, kiyas etti denilecek olursa, onun miktarını metre ile tesbit etti anlamındadır Kayas esit kalmak hakkında da kullandır Çünkü bir şeyi benzeri olan sey ile takdir yoluna gitmek, o iki şeyi birbirine eşitlemek demektir Filan kişi  filanla kıyas edilemez derken. filan kişi onunla eşit ve denk olmaz demek olur Usul alimlerinin istilahına göre ise kiyasın tarifi söyledir Hükmü hakkında nass bulunmayan bir vakayu hükmü hakkında nass varid olmuş bir vaşlka vakaya hakkında nassın varid olduğu hükmu bu hükmün illete noktasında iki vakanan da eşit olması dolayısıyla- aynen geçerli kalmaktadır. Kıyas Kitap, Sünnet ve icma dan sonra Şer’i deliller arasında dördüncü mertebededir Bu nassda hadis-serifte) varid olan bu kıyas türüneusulcüler tarafından “kayasul-aks adı verilir Kayasul-aks ise llet bakarnan dan iki say arasındaki zıtlık dolayısıyla bir gayin hükmünün aksini o zit olan diğeri hakkında kabul etmek demektir Müslim’in Sahibinde su rivayet sabit olmur

Bise Muhammed b Nümeyr anlatti Bize babam ve Veka anlatti, (ikisi el A’meşten, o Şakik ten, o Abdullah (b Mesudidar Veki (Abdullah b Mesud Dan Rasulullah (sa) buyurdu ki dedigini, Ibn Numeyr de (Abdullah Mesud dan Rasulullah is.ai soyle buyururken dinledim diye rivayet et miştir (dedikten sonra, Rasulullah (SAS.in): Kim Allah’a herhangi birşey sirk koşarak olirse Cehennem’e girer Ben (Vell de derim k: Kim de Al lah’a hiç birseyi sirk koşmaksızın olurse, Cennet’e girer.  Evet der la Usal alimleri bununla amel etmek hususunda farklı go

rüşlere sahiptir. Bu hadis ise bu tür kayas ile) amel edenlerin lehine delildir. daha sahih olan da budur, doğrusunu. en iyi bilen Allah’tır.

Cevap:

Kıyas nedir? Kısaca

Kıyas: Sözlükte “bir şeyi diğer bir şeyle ölçmek, karşılaştırmak, iki şeyi birbirine eşitlemek” gibi anlamlara gelen kıyas, fıkıh usulünde, hakkında nass bulunmayan bir meselenin hükmünü, Kitap veya sünnette hükmü bilinen bir meseleye göre açıklamak manasını ifade etmektedir. Başka bir tanımla, hakkında nass bulunmayan bir meseleye, aralarındaki ortak illet sebebiyle, hakkında nass bulunan meselenin hükmünü vermek demektir.

İslâm hukukçularının çoğunluğu, kıyasın amelî hükümlerin bilinmesinde bir delil ve İslâm hukukunun esaslarından biri olduğu konusunda ittifak etmişlerdir. Kıyasın delil olabileceğine delalet eden âyet ve hadisler bulunmaktadır (bk. Nisâ 4/59; Sâd 38/28; Muhammed 47/10; Haşr 59/2; Tirmizî, Ahkam, 3; Daremî, Mukaddime, 19).

İslâm dini, son dindir, kıyamete kadar başka bir din gelmeyecektir. Bu nedenle, kıyamete kadar ortaya çıkacak bütün olayların hükümlerini kapsayacak zenginlikte olması gerekir. Halbuki, Kur’ân ve sünnetteki nasslar sınırlıdır ve başka nass da gelmeyecektir. Buna karşılık, karşılaşılan olaylar ise sınırsızdır. Sınırlı kaynaklarla, sınırsız olaylar karşılanamayacağına göre, yeni ortaya çıkan olayların hükümlerini elde etme yolu, hakkında nass bulunan hükümlerin hangi gerekçelerle konduğunu belirleyerek, benzeri olaylara uygulama şeklinde olacaktır. Bu da kıyastır.

Kıyasın, asıl, fer’, hüküm ve ortak illet olmak üzere dört rüknü bulunmaktadır. Asıl, kendisine kıyaslanan, hükmü nass ile belirlenmiş mesele demektir. Buna makîsun aleyh de denir. Fer’, hakkında nass bulunmayan meseleyi ifade eder. Hüküm, asıl hakkında nassla sabit olan ve kıyas yoluyla fer’e uygulanmak istenen hükümdür. İllet ise, hem asıl, hem de fer’de bulunan ortak vasıftır. (bk. illet) 

Benzer Konular:

• Kefaret orucu yerine bağış yapmak
• Fidye nedir? Fidyenin hükmü ve sebepleri
• Cennette dünya nimetleri istemek
• İnsanları kandırmanın günahı
• Faiz Hakkında Sorular
• Tümünü görüntüle.